Ordynacja podatkowa ustanawia generalną zasadę, zgodnie z którą zobowiązania podatkowe ulegają przedawnieniu. W przypadku podatków, w których obowiązek podatkowy powstaje z mocy prawa, zobowiązanie przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku.
W odniesieniu do podatków, których zobowiązanie powstaje przez doręczenie decyzji, organ podatkowy ma 3 lub 5 lat na wydanie decyzji wymiarowej, a następnie kolejne 5 lat na pobór podatku. Po upływie tego terminu zobowiązanie wygasa – nie podlega już egzekucji administracyjnej, a każde trwające w tej sprawie postępowanie podatkowe staje się bezprzedmiotowe i powinno zostać umorzone.
Kiedy bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony?
Ustawodawca przewidział wyjątki od powyższej zasady, wskazując sytuacje, w których bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu. Jednym z najczęstszych przypadków jest wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został oficjalnie zawiadomiony – o ile podejrzenie popełnienia czynu jest powiązane z niewykonaniem konkretnego zobowiązania podatkowego.
Ordynacja podatkowa przewiduje również inne przypadki zawieszenia biegu przedawnienia, takie jak:
- wniesienie skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą danego zobowiązania,
- doręczenie zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Instrumentalne stosowanie przepisów przez organy podatkowe
Praktyka oraz bogate orzecznictwo sądów administracyjnych dowodzą, że organy podatkowe niejednokrotnie wykorzystują w sposób instrumentalny przepisy procedury podatkowej i karnej wyłącznie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Czynności te nie zawsze mają realne podstawy i niejednokrotnie mogą zostać zakwestionowane, co w konsekwencji prowadzi do umorzenia postępowania podatkowego.
Orzecznictwo oraz doktryna prawa wskazują również na przypadki instrumentalnego wykorzystywania przepisów dotyczących zabezpieczenia przyszłego zobowiązania podatkowego. W sytuacji, gdy podstawy do wydania zarządzenia zabezpieczenia oraz dokonania zajęcia majątku zostaną uznane za niezgodne z prawem, przyjmuje się, że nie doszło do skutecznego zawieszenia biegu przedawnienia – ponieważ czynności te były prawnie nieskuteczne.
Jak reagować na zawiadomienie o postępowaniu karnym?
W praktyce zauważamy, że podatnicy informowani o wszczęciu przeciwko nim postępowania karnego lub karnego-skarbowego często reagują zaskoczeniem. Jeśli znalazłeś się w takiej sytuacji – niezależnie od tego, czy dotyczy ona Ciebie osobiście, czy reprezentowanego przez Ciebie podmiotu – warto niezwłocznie skonsultować się z profesjonalistą. Współpraca z doradcą podatkowym lub prawnikiem już na wczesnym etapie pozwala na opracowanie odpowiedniej strategii działania – zarówno w postępowaniu podatkowym, jak i ewentualnym postępowaniu karnym.
Skorzystaj z profesjonalnego wsparcia
Pomożemy Ci przeanalizować, czy wszczęcie postępowania karnego miało realne podstawy, czy też służyło jedynie sztucznemu zawieszeniu biegu terminu przedawnienia, dając organowi więcej czasu na wydanie decyzji przed jego upływem.
Andrzej Wapowski, radca prawny, Manager w ENODO Advisors.
Bartłomiej Bieniek, adwokat, doradca podatkowy, Associate w ENODO Advisors.