W praktyce obrotu gospodarczego płatności są często dokonywane na rachunek podmiotu trzeciego, innego niż dostawca towarów lub usług. Do takich sytuacji może dochodzić np. w przypadku cesji wierzytelności przez dostawcę, a także wskazania rachunku osoby trzeciej do uregulowania płatności. Jedną z branż, w której płatności na rzecz podmiotów trzecich są codziennością, jest branża budowlana. W zakresie umowy o roboty budowlane szczegółowe uregulowania kodeksu cywilnego przewidują solidarną odpowiedzialność inwestora, wykonawcy, a także podwykonawcy za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy (lub dalszemu podwykonawcy). Z tego powodu korzystne dla wszystkich zaangażowanych podmiotów może być np. dokonanie przez generalnego wykonawcę płatności części wynagrodzenia podwykonawcy bezpośrednio na rzecz dalszego podwykonawcy, choć formalnie nie łączy ich żadna umowa.

W związku z wprowadzeniem nowych regulacji dotyczących wykazu podatników VAT (białej listy) oraz obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (MPP, split payment) od 1 stycznia 2020 r. zaczęły obowiązywać dotkliwe sankcje – ograniczenie możliwości rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w przypadku „nieprawidłowego” dokonania płatności. W określonych przypadkach wymienionych w art. 15d ust. 1 ustawy o CIT kosztem uzyskania przychodów nie może być płatność dokonana rachunek niewykazany na białej liście bądź wykonana z pominięciem obowiązkowego MPP. Ograniczenia te dotyczą transakcji zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami, których wartość przekracza 15 000 zł.

Podatnicy z branży budowlanej, z uwagi na charakter oraz wartość nabywanych towarów i usług (w większości powodujących obowiązek zapłaty w split payment na rachunki wykazane na białej liście), powinni podejść do nowych regulacji ze szczególną uwagą i ostrożnością.

Jedną z wątpliwości, która powstała w związku z nowymi przepisami, było to, czy dokonanie płatności na rachunek podmiotu trzeciego (innego niż dostawca, z którym mamy zawartą umowę), może grozić zastosowaniem sankcji z art. 15d ust. 1 ustawy o CIT, gdy płatność została dokonana z użyciem MPP oraz na rachunek zawarty w wykazie podatników VAT, ale nienależący do dostawcy.

Analiza literalnego brzmienia art. 15d ust. 1 ustawy o CIT wskazuje, że odnosi się on bezpośrednio do płatności za konkretną transakcję udokumentowaną fakturą i dokonaną przez czynnego podatnika VAT. Z regulacji tej nie wynika natomiast, by obowiązek zastosowania MPP, czy też dokonania przelewu na rachunek bankowy ujęty w wykazie podatników, był opatrzony dodatkowymi warunkami, np. takim, że rachunek , na który dokonywana jest płatność, musi należeć do sprzedawcy.

Możliwość dokonania płatności w MPP na rachunek podmiotu trzeciego pośrednio potwierdza także brzmienie art. 108a ust. 5 ustawy o VAT. Przepis ten  stanowi, że w przypadku dokonania płatności w split payment rzecz podatnika innego niż dostawca wskazany na fakturze, podatnik, na rzecz którego dokonano tej płatności, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.

Pierwsze wydane indywidualne interpretacje podatkowe potwierdzają korzystne dla podatników podejście, zgodnie z którym do zachowania wymogu dokonania płatności w MPP oraz na rachunek bankowy z białej listy nie jest konieczne, by płatność była dokonana na rachunek dostawcy. Zatem płatność na rachunek podmiotu trzeciego, o ile jest dokonana na rachunek zawarty w wykazie podatników określonym w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT oraz przy zastosowaniu MPP (o ile jest on obowiązkowy), pozwoli uniknąć sankcji przewidzianych w art. 15d ust. 1 ustawy o CIT.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że w takim przypadku nie jest konieczne składanie zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek niewskazany w białej liście, o którym mowa w art. 117ba § 3 Ordynacji podatkowej. Takie zawiadomienie pozwala uniknąć ograniczenia, o którym mowa w art. 15d ust. 1 ustawy o CIT.

O możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów płatności dokonanej w MPP na rachunek podmiotu trzeciego wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 24 stycznia 2020 r. o sygn. 0111-KDIB1-1.4010.464.2019.2.MF, natomiast możliwość dokonania płatności na rachunek ujęty w białej liście, ale należący do podmiotu innego niż dostawca, została potwierdzona w interpretacji indywidualnej z dnia 15 stycznia 2020 r. o sygn. 0111-KDIB1-3.4010.459.2019.1.BM.

Katarzyna Janiak