Jednym z założeń Rekomendacji FCT w zakresie wpływu pandemii COVID-19 na ceny transferowe jest przedstawienie podatnikom działań koniecznych do podjęcia w celu prawidłowego wywiązania się z obowiązków z obszaru TP.

Jednocześnie warto podkreślić, że zarówno Rekomendacje FCT, jak i dokument Guidance on the transfer pricing implications of the COVID-19 pandemic przygotowany przez OECD, opierają się na zasadach ogólnych, zawartych w Wytycznych OECD, których podstawowym założeniem jest wsparcie podatników oraz administracji podatkowych w ustalaniu i weryfikacji cen transferowych i które mają zastosowanie niezależnie od warunków występujących na rynku. Rekomendacje FCT stanowią doprecyzowanie tych zasad na potrzeby szczególnej sytuacji, jaką była pandemia. Nie stoją z nimi w sprzeczności, a raczej tłumaczą w jaki sposób należy czytać i stosować poszczególne wytyczne w dobie kryzysu.

Ostatnim tematem poruszonym w ramach Rekomendacji FCT jest tzw. TP compliance, tj. zagadnienia związane z dokumentacją cen transferowych i kwestią ciężaru dowodowego. Nie bez powodu wątek ten zamyka rozważania autorów, stanowi on bowiem podsumowanie rekomendacji dotyczących analizy wpływu pandemii na poszczególne obszary związane z TP, którą należy przeprowadzić przed przystąpieniem do sporządzenia dokumentacji lokalnej i grupowej. Celem takiej dokumentacji jest bowiem uzasadnienie rynkowego charakteru stosunków gospodarczych pomiędzy podmiotami powiązanymi.

W tym świetle, rozdział 7 Rekomendacji FCT należy postrzegać jako wtórny do reszty treści dokumentu i niejako systematyzujący sposób ujęcia informacji zebranych na potrzeby zbadania/udowodnienia wpływu COVID-19 na działalność danego podmiotu, grupy kapitałowej czy poszczególnych transakcji.

Rekomendacje FCT wskazują na brak obowiązku informowania o wpływie pandemii na transakcje kontrolowane lub działalność podmiotów powiązanych w dokumentacji lokalnej oraz grupowej.

Jednocześnie autorzy podkreślają, że w przypadku identyfikacji takiego wpływu – informacje te powinny zostać uwzględnione w dokumentacji cen transferowych.

Kwestie ciężaru dowodu w kontekście weryfikacji cen transferowych w trakcie pandemii pozostają bez zmian. Podatnik ma obowiązek udokumentowania wszelkich okoliczności gospodarczych, które warunkują stosunki i zdarzenia gospodarcze pomiędzy podmiotami powiązanymi, tak aby przekonać fiskusa o zasadności i rynkowości podejmowanych działań.

Pozytywnie należy ocenić fakt, że w Rekomendacjach FCT wprost wyraża się cel zawierania takich informacji, którym ma być weryfikacja cen transferowych, nie zaś dodatkowe obciążenie administracyjne podatnika poprzez zobowiązanie go do dokładnego opisania wpływu COVID-19 na poszczególne obszary prowadzonej działalności gospodarczej.

Niemniej jednak przygotowując rzetelny opis poszczególnych elementów wymaganych w dokumentacji, wydaje się, że nie sposób jest zupełnie pominąć fakt wystąpienia pandemii COVID-19, np. w sytuacji, w której podatnik nie rozpoznał wpływu na własną działalność, którą prowadzi na rynku, na którym wpływ pandemii jest zauważalny.

Autorzy publikacji podkreślają, że COVID-19 mógł pozostać bez wpływu lub mieć wpływ zarówno negatywny, jak i pozytywny na działalność danego podmiotu, tak w odniesieniu do samej transakcji kontrolowanej, jak również do rynku lub branży, w której działa podatnik.  W praktyce można jednak zaryzykować stwierdzenie, że pandemia dotknęła wszystkich uczestników rynku, przy czym jej wpływ mógł być odczuwalny z różną intensywnością, tak bezpośrednio, jak i pośrednio – np. poprzez zmianę sytuacji gospodarczej dostawców lub klientów podatnika, która jest silnie skorelowana z jego działalnością.

W ramach Rekomendacji FCT wskazano, że dla określenia wpływu COVID-19 na dokumentowane transakcje lub działalność całej grupy podmiotów powiązanych, podatnicy mogą (lecz nie muszą!) posiłkować się wszelkimi metodami i dostępnymi danymi.

W Rekomendacjach FCT zawarto szereg przykładów danych źródłowych, które mogą wspomóc przedsiębiorców przy wywiązaniu się z ciężaru dowodowego, np. zestawienie zmian wolumenów/wartości sprzedaży, dane z działu kontrolingu, raporty branżowe opisujące wpływ pandemii na działalność branży, komunikaty spółek giełdowych, czy też informacje pozyskane bezpośrednio od kontrahentów. Wskazano także wskazówki co do sposobu analizy posiadanych informacji oraz istotne obszary, na których warto skupić się badając wpływ COVID-19, w szczególności:

  • istotne z punktu widzenia dokumentowanej transakcji czynniki mikro i makroekonomiczne, które miały wpływ na kontrolowaną transakcję lub działalność rupy jako całości,
  • stopień, w jakim zmaterializowały się ryzyka transakcyjne w wyniku pandemii COVID-19 oraz w jaki sposób te ryzyka zostały przypisane do poszczególnych stron transakcji,
  • wpływ nieprzewidzianych w dotychczasowej analizie ryzyka czynników wywołanych pandemią COVID-19 na przebieg i wynik transakcji kontrolowanej w okresie sprawozdawczym,
  • zmiany zachodzące w całej grupie podmiotów powiązanych, w tym m.in. zmiany profilów funkcjonalnych podmiotów z grupy, zmiany w udziale podmiotów w tworzeniu łańcucha wartości dodanej, zmiany założeń i kierunku realizowanej strategii.

Rekomendacje FCT wyjaśniają, że pandemia nie powoduje automatycznej zmiany historycznego rozkładu ryzyka między stronami transakcji. Jednak należy podkreślić, że to właśnie analiza ryzyk (w tym określenie które ryzyka się zmaterializowały) w czasie pandemii i wskazanie do której strony transakcji te ryzyka były historycznie przypisane przed pandemią są kluczowe dla określenia skutków COVID-19 w ramach transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Autorzy Rekomendacji FCT krok po kroku omawiają możliwe działania, które mogą być pomocne dla celów analizy/udokumentowania skutków COVID-19 w ramach poszczególnych elementów dokumentacji lokalnej i grupowej wymaganych przepisami prawa. Co do zasady, są one zbieżne z „ogólnymi” Wytycznymi OECD, jednak odniesienie się do tych zagadnień w ramach formalnego przewodnika sporządzonego przy współpracy ekspertów z dziedziny TP, przedstawicieli biznesu oraz administracji, niewątpliwie uspokoi i rozwieje wątpliwości podatników, co do tego, jakich informacji mogą oczekiwać organy, by zaspokoić ciężar dowodu.

Podsumowanie

Zamykając nasz cykl artykułów poświęcony Rekomendacjom FCT w zakresie dokumentowania wpływu pandemii COVID-19 na ceny transferowe, mamy nadzieję, że udało nam się podsumować najważniejsze wnioski płynące z lektury tego obszernego przewodnika.

Rekomendacje FCT omawiają szeroki zakres aspektów stosowania cen transferowych w okresie pandemii i zawierają wiele cennych wskazówek dotyczących dokumentowania wpływu COVID-19 na rozliczenia pomiędzy podmiotami powiązanymi. W naszej ocenie, opracowanie przez autorów przykładów możliwych rozwiązań, przy jednoczesnym unikaniu formułowania definitywnych zaleceń, które niejako obligowałyby podmioty powiązane do wywiązania się z dodatkowych, w stosunku do ustawowych, obowiązków z zakresu TP, może istotnie ułatwić podatnikom to trudne zadanie.

Wysiłek włożony przez autorów Rekomendacji FCT został doceniony przez przedstawicieli departamentu cen transferowych przy Ministerstwie Finansów w trakcie ostatniego Forum Cen Transferowych. Dołączamy się do podziękowań, wierząc, że publikacja będzie pomocna w przygotowaniu dokumentacji cen transferowych za rok 2020.

Karolina Górniak, Associate w Enodo Advisors