Wartość faktury

Projekt zakłada wprowadzenie w ustawie o VAT jednoznacznego zapisu zgodnie z którym jednym z warunków stosowania obowiązkowego MPP jest wartość brutto faktury „przekraczająca” kwotę 15 000 zł lub jej równowartość w walucie obcej. Dotychczas przepisy stanowiły o kwocie należności ogółem „stanowiącej” kwotę 15 000 zł, o której mowa w ustawie Prawo przedsiębiorców[2], co część ekspertów odczytywała jako odnoszące się wyłącznie do faktur o wartości brutto dokładnie 15 000 zł. Nowe przepisy określają także zasady stosowane do przeliczania kwot wyrażonych w walucie obcej na potrzeby zastosowania obowiązkowego MPP. W świetle nowelizacji, przy dokonywaniu takiego przeliczenia trzeba będzie zastosować zasady wykorzystywane od dawna do przeliczania podstawy opodatkowania, określone w art. 31a ustawy o VAT.

Rozszerzenie zakresu potrąceń wyłączających obowiązkowy MPP

Jednym z postulatów zgłaszanych przez podatników było rozszerzenie zakresu potrąceń wierzytelności, dokonanie których wyłącza stosowanie obowiązkowego MPP. Dotychczasowe przepisy stanowiły, że split payment nie stosuje się w przypadku dokonania potrąceń z art. 498 Kodeksu cywilnego[3] (KC), w zakresie, w jakim kwoty są potrącane. Odwołanie do przepisów KC w tym przepisie ograniczało zatem jego stosowanie jedynie do potrąceń, które są wzajemne (osoby ich dokonujące są względem siebie jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem), już wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Nowy zapis tego postanowienia miałby wyłączać stosowanie obowiązkowego MPP w przypadku dokonania każdego potrącenia wierzytelności dopuszczalnego na zasadzie swobody umów, nie tylko do tzw. potrąceń kodeksowych. Zawężenie do potrąceń z Kodeksu cywilnego było niefortunne, gdyż w przypadku rozliczeń poprzez różne formy potrąceń, ryzyko wyłudzeń VAT i tak jest minimalne (brak przepływu środków pieniężnych), a brak wyłączenia obowiązkowego MPP przy potrąceniach wierzytelności jeszcze niewymagalnych ograniczał ich dokonywanie, co z kolei mogło skutkować zatorami płatniczymi.

Płatność w split payment na rzecz nie-VATowców

Kolejna luka obecnie obowiązującego mechanizmu podzielonej płatności ujawniła się w przypadku dokonywania płatności w split payment na rzecz podmiotów, które nie są podatnikami VAT. Takie podmioty posiadają rachunki rozliczeniowe, do których banki automatycznie otwierają rachunki VAT. Dokonanie płatności w MPP na rzecz tych podmiotów jest zatem technicznie możliwe, choć nieuzasadnione z punktu widzenia przepisów o VAT.

Przykładem takiej sytuacji jest płatność zajętej wierzytelności na rachunek komornika. Taka płatność nie powinna być traktowana jako zapłata za fakturę, w związku z czym nie powinna być dokonana w MPP. Niestety, nie jest to jasne dla wszystkich podmiotów, które czasami domyślnie, dla bezpieczeństwa stosują MPP. Z uwagi na takie sytuacje, nowelizacja przewiduje możliwość złożenia wniosku o uwolnienie środków z rachunku VAT również przez posiadające środki na rachunku VAT, podmioty niebędące podatnikami VAT, w tym także przez podmioty nieposiadające siedziby działalności gospodarczej, ani stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce. Dotychczasowe brzmienie przepisów pozwalało na złożenie takiego wniosku wyłącznie przez podatnika VAT, stawiając nie-podatników w sytuacji bez wyjścia – środki na rachunku VAT były zablokowane. Obecnie proponowana procedura zwrotu dla nie-podatników ma być analogiczna do tej stosowanej wobec podatników, z wyjątkiem jednak etapu weryfikacji zaległości w podatkach takiego podmiotu.

Rozszerzenie możliwości wykorzystania środków z rachunku VAT

Kolejna zmiana polega na rozszerzeniu możliwości dokonywania płatności z rachunku VAT także na płatność kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tytułu importu towarów, czy też należności celnych na rzecz agencji celnych. Dokonanie takiej płatności wymagać będzie specjalnego sformułowania komunikatu przelewu, co również zostało przewidziane w nowelizacji przepisów.

Nowe korzyści wynikające ze stosowania MPP

Ponadto, nowelizacja proponuje rozwinięcie systemu korzyści dla podatników w związku ze stosowaniem MPP poprzez dodanie postanowienia, że w przypadku opłacenia faktury z zastosowaniem MPP, do wysokości kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tej faktury nie stosuje się sankcji polegającej na nałożeniu dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 15%, określonej w art. 112b ust. 2a.

Zmiany w WIS a MPP

Dodatkowo należy zauważyć, że dzięki zmianom w zakresie WIS oraz w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (wprowadzenie klasyfikacji według symboli PKWiU 2015), planowane jest, by od 1 stycznia 2021 r. umożliwić podatnikom występowanie z wnioskami o WIS w celu potwierdzenia zastosowania obowiązkowego MPP, co jest niewątpliwie zmianą na plus.

Podsumowanie

Omówione powyżej zmiany w zakresie MPP są odpowiedzią na niektóre pytania, które pojawiły się wraz z wejściem w życie obowiązkowego split paymentu, co miało miejsce 1 listopada 2019 r. W znacznej mierze są to jednak poprawki, a nie rewolucyjne zmiany w systemie MPP. Jednak w przypadku  niektórych podmiotów (podmioty dokonujące potrąceń pozakodeksowych, nie-podatnicy posiadający środki zablokowane na rachunku VAT), nowe przepisy mogą mieć znaczny wpływ na poprawę ich płynności finansowej.

[1] Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe, druk sejmowy nr 718;

[2] Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tj. Dz.U.2019 poz. 1292),

[3] Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. 2020 poz. 1740).

Katarzyna Janiak, doradca podatkowy Senior Associate w ENODO Advisors . Specjalizuje się w podatku od towarów i usług.  Jest autorką komentarzy i artykułów o tematyce podatkowej.

Jakub Stankowski, senior analyst w Enodo Advisors. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z podatkiem od towarów i usług, a także przygotowywaniu rozliczeń z tytułu podatku VAT dla spółek z siedzibą w Polsce oraz spółek zarejestrowanych dla celów VAT w Polsce.