Co podlega raportowaniu?
W celu ustalenia, które transakcje podlegają oznaczeniu kodem TP, podatnicy muszą przeanalizować przepisy o podatkach dochodowych. Wynika z nich, że raportowaniem objęte są wszystkie transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi bez względu na ich wartość, czy też charakter danego świadczenia.
Konia z rzędem temu, kto jest w stanie zidentyfikować wszystkie transakcje podlegające raportowaniu. Aby to zrobić, podatnicy musieliby zastosować niejasne i nieprecyzyjne przepisy o PIT i CIT, które same w sobie budzą wiele wątpliwości. Podstawowym problemem jest ocena, czy relacje istniejące pomiędzy nabywcą, a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą spełniają definicję powiązań. Te określone zostały m.in. jako faktyczna zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych. Kolejną kwestią budzącą wiele kontrowersji jest konieczność gromadzenia informacji o małżonkach, pokrewieństwie i powinowactwie do drugiego stopnia.
Dodatkowo nie zdecydowano się, aby wprowadzić jakiekolwiek limity kwotowe, po przekroczeniu których transakcje dopiero były oznaczane kodem TP. W rezultacie każda transakcja, nawet o wartość 1 zł, musi być weryfikowana. Dla możliwości wypełniania tych obowiązków nie bez znaczenia jest również konieczność stałej aktualizacji zbieranych danych. Dotyczy to zarówno danych o podmiotach, jak i konkretnych osobach.
W praktyce podatnicy muszą nie tylko dokonać interpretacji niejasnych przepisów i gromadzić niekiedy bardzo dużą ilość informacji, ale również pamiętać o ich ciągłej aktualizacji.
Praktyczne trudności
Mamy więc sytuację, w której z jednej strony kryteria definiujące powiązania są zupełnie nieostre, a z drugiej na tyle szczegółowe, że uzyskanie wszystkich potrzebnych danych jest w praktyce niemożliwe.
W rezultacie podatnicy, szczególności ci duzi lub działający w ramach grup kapitałowych, albo zmuszeni są do wprowadzania bardzo skomplikowanych sposobów identyfikacji transakcji, albo godzą się, że przekazywane przez nich dane mogą być nie pełne. Sprowadza się to do konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów wdrożenia nowych instrumentów służących raportowaniu bądź też ponoszenia ryzyka poniesienia kary za każde tego typu przewinienie.
Dwa wyjścia: zmiana przepisów lub spór z organami podatkowymi
Obowiązujące regulacje są na tyle absurdalne, że w zasadzie jedynym rozwiązaniem powinna być szybka zmiana rozporządzenia wprowadzającego nowy JPK. Na to się jednak nie zanosi. Pozostaje więc dostosowanie do nowych obowiązków albo spór z organami podatkowymi. Na tym etapie trudno powiedzieć, w jaki sposób organy podatkowe będą egzekwowały przepisy i – co szczególnie istotne – czy będą karać podatników za każdy błąd lub niedopatrzenie w oznaczeniu kodem TP.
Skoro zatem stuprocentowe wywiązanie się z nowych obowiązków jest tak wymagające, być może jedynym rozwiązaniem jest spór z organami podatkowymi. O ile z dużym prawdopodobieństwem można zakładać, że w konfrontacji z fiskusem jest on raczej z góry skazany na niepowodzenie, o tyle sprawa nie jest oczywista na etapie postępowania przez sądami administracyjnymi. Uznanie bowiem wprowadzonych przepisów za niezgodnych z unijnymi regulacjami jest bardzo prawdopodobne i wydaje się, że jedynie kwestią czasu jest skierowanie przez sąd administracyjny pytania prejudycjalnego do TSUE.
Tomasz Kowalczyk, doradca podatkowy, Senior Manager w Enodo Advisors. Posiada wieloletnie doświadczenie z zakresu podatku od towarów i usług zdobyte podczas realizacji różnorodnych projektów dla podmiotów polskich oraz międzynarodowych korporacji. Prowadzi szkolenia z zakresu podatku VAT, jest również autorem artykułów i komentarzy z tej tematyki.