27.10.2023 Nowy projekt objaśnień dotyczący poboru podatku u źródła

Projekt objaśnień dotyczących WHT zaprezentowany przez resort finansów może budzić wiele uzasadnionych wątpliwości. Chodzi przede wszystkim o interpretację przepisów nakładających dodatkowe obowiązki na płatników podatku u źródła w grupach kapitałowych. W wielu kwestiach stanowisko jest bardzo rygorystyczne, a jego uzasadnienie sformułowane w sposób teoretyczny.

Enodo

28 września 2023 r. Ministerstwo Finansów ogłosiło konsultacje podatkowe, przedstawiając nowy projekt objaśnień dotyczących poboru podatku u źródła. Jak wynika z projektu, celem objaśnień jest wyjaśnienie sposobu interpretowania i stosowania przepisów ustawy o CIT i ustawy o PIT w zakresie klauzuli rzeczywistego właściciela (BO), kryterium podlegania efektywnemu opodatkowaniu w odniesieniu do przepisów dyrektyw PS1 i IR2 oraz koncepcji look-through approach (LTA).

Warto również odnotować, że pierwszy projekt objaśnień, który dotyczył podatku u źródła, został przedstawiony przez Ministerstwo Finansów 19 czerwca 2019 r., jednakże prace nad nim nigdy nie zostały ukończone.

W najnowszym projekcie objaśnień poruszono m.in. następujące zagadnienia:

1. Interpretacja pojęcia „rzeczywistego właściciela” należności

Projekt objaśnień podejmuje próbę wyjaśnienia i omówienia warunków dotyczących uznania odbiorcy za rzeczywistego właściciela danej należności, co z kolei jest co do zasady, warunkiem zastosowania zwolnienia lub niższej stawki podatku u źródła.

I. Administrator dochodu

Projekt objaśnień przedstawia koncepcję „administratora dochodu”, która została wypracowana w oparciu o wykładnię pojęcia BO i przesłanki otrzymania danej należności dla własnej korzyści oraz przesłanki pośrednika. Podmioty pełniące funkcję administratora dochodu nie mogą być uznane za rzeczywistego właściciela, gdyż ich prawo do dysponowania dochodem jest ograniczone zobowiązaniem do przekazania otrzymanej należności innemu podmiotowi. Wskazano również listę okoliczności mogących świadczyć, że określony podmiot jest wyłącznie administratorem dochodu, zaznaczając jednocześnie, że lista ta nie jest wyczerpująca.

Jednakże podkreślić należy, że zaprezentowana koncepcja nie uwzględnia w sposób wyczerpujący specyfiki podmiotów działających w różnych branżach oraz o zróżnicowanym charakterze, np. holdingowym, czy podmiotów pełniących funkcję centrum usług wspólnych, ograniczając się jedynie do odnotowania, iż takowe różnice występują. A właśnie wytyczne w tym zakresie wyjaśnienia byłyby najbardziej pomocne.

Dokonano również próby analizy znaczenia sformułowania zobowiązania podmiotu do przekazania otrzymanej należności, ponownie rozgraniczając to pojęcie na zobowiązanie prawne oraz faktyczne. Należy podkreślić, że rozróżnienie to zostało usunięte z ustawowej definicji rzeczywistego właściciela z początkiem 2022 r., jednocześnie zmiany tej nie odnotowano w treści objaśnień.

Zgodnie z zaprezentowanym projektem, obowiązek przekazania należności może wynikać z zawartej umowy, ale również z okoliczności faktycznych, które mogą także polegać na braku odpowiedniej substancji ekonomicznej. Natomiast nie przedstawiono w sposób wyczerpujący, w jaki sposób należy przeprowadzić weryfikację w odniesieniu do substancji ekonomicznej.

W przypadku uznania, że podatnik będzie podmiotem zobowiązanym do przekazania należności, nie będzie mógł on być uznany za rzeczywistego właściciela, a więc w konsekwencji zgodnie z zaprezentowanym stanowiskiem brak będzie możliwości skorzystania ze zwolnienia.

II. Rzeczywista działalność gospodarcza

Jak wynika z projektu, przesłanki prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej nie spełniają zarówno struktury podatkowe cechujące się całkowitą sztucznością tj. takie, które nie wykonują faktycznie żadnej działalności gospodarczej, nie posiadają żadnego personelu, siedziby ani wyposażenia, jak również struktury częściowo sztuczne. Projekt objaśnień zawiera również wytyczne, które mogą być pomocne podczas oceny, czy dany podmiot wykazuje się, chociażby częściową sztucznością, należy tutaj brać pod uwagę: bilans księgowy spółki, strukturę kosztów, liczbę zatrudnionych pracowników, czy ilość wyposażenia.

Podkreślenia wymaga, że częściowa sztuczność może być zidentyfikowana w odniesieniu do jednostkowej transakcji. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy podmiot prowadzi co do zasady rzeczywistą działalność gospodarczą. W stosunku do transakcji uznanej za sztuczną odbiorca należności nie może zostać uznany za rzeczywistego właściciela. Co istotne, w projekcie wskazano również, że kryterium sztuczności może zostać także spełnione m.in. przez spółkę holdingową, pomimo posiadania przez nią substratu osobowo-majątkowego.

III. Zakres należytej staranności

W projekcie sformułowano także stanowisko, zgodnie z którym płatnik podatku u źródła, w ramach należytej staranności powinien zweryfikować nie tylko samego odbiorcę płatności/kontrahenta, ale również samą transakcję pod kątem możliwości spełnienia przesłanek z art. 22c ustawy o CIT (klauzuli antyabuzywnej).

Jednocześnie wyróżniono trzy podstawowe przesłanki jej stosowania, tj.:

  • sprzeczność zwolnienia z podatku u źródła z celem dyrektywy IR lub PS,
  • zyskanie zwolnienia było głównym lub jedynym z głównych celów transakcji,
  • sztuczność działania.

Konsekwencją spełnienia negatywnych przesłanek jest wykluczenie możliwości stosowania zwolnień podatkowych z art. 21 ust. 3 lub art. 22 ust. 4 ustawy o CIT. Wobec czego to płatnik obarczony jest obowiązkiem zgromadzenia dokumentacji, która w przyszłości potwierdzi, iż zasadnie zastosował zwolnienie z podatku. W praktyce dla oceny, jakie działania powinien podjąć, aby uniknąć negatywnych konsekwencji, kluczowe są charakter i skala prowadzonej działalności oraz powiązania płatnika z podatnikiem.  Nie są to jednak przesłanki, które każdorazowo pozwalają na jednoznaczne podjęcie decyzji co do właściwego zakresu i sposobu weryfikacji.

IV. Stosowanie pojęcia rzeczywistego właściciela m.in. do zwolnień dywidendowych

Zgodnie z projektem objaśnień, definicję rzeczywistego właściciela z ustawy o CIT należy stosować zarówno w przypadku stosowania zwolnień ustawowych (art. 21 ust. 3 oraz art. 22 ust. 4 ww. ustawy), jak i do celów zastosowania niższej stawki lub braku poboru podatku wynikających z zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO), bez względu na to, czy w określonej UPO wprost zostało wyrażone odesłanie do pojęcia rzeczywistego właściciela (beneficial owner).

Oznacza to, że zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym w projekcie, płatnik ma obowiązek weryfikacji, czy podmiot otrzymujący płatność jest „rzeczywistym właścicielem”, niezależnie od tego, czy w danym przepisie znajduje się wprost taka klauzula w odniesieniu do dywidend, odsetek bądź należności licencyjnych. Stanowisko to wywołuje wątpliwości w zakresie hierarchiczności aktów normatywnych, stawiając ustawodawstwo krajowe nad umowami międzynarodowymi.

2. Stosowanie tzw. koncepcji look-through approach (LTA)

LTA pozwala na zastosowanie odpowiednich przepisów krajowych lub regulacji umów o unikaniu podwójnego opodatkowania właściwych dla rzeczywistego właściciela należności, jeżeli jest nim podmiot inny niż ten, który otrzymuje płatność (np. w przypadku dokonywania płatności poprzez pośrednika). Z projektu objaśnień wynika jednak, że koncepcja ta nie znajduje oparcia w przepisach krajowych, tj. nie została wprost zapisana w przepisach prawa podatkowego, które powinny stosować organy podatkowe. W związku z tym nie są one – co do zasady – zobowiązane do jej stosowania.

Możliwość zastosowania LTA – zgodnie ze stanowiskiem autorów projektu – ograniczona jest wyłącznie do przypadków, gdy łącznie spełnione są następujące przesłanki:

  • wykorzystanie spółki pośredniczącej pomiędzy państwem płatnika a państwem odbiorcy należności będącego rzeczywistym beneficjentem nie skutkuje obniżeniem podatku u źródła pobieranym w państwie płatnika;
  • występuje tożsama rodzajowo płatność na poszczególnych etapach, tj. pomiędzy płatnikiem i rzeczywistym odbiorcą z uwzględnieniem podmiotu pośredniczącego;
  • całość struktury lub dana płatność nie jest sztuczna w rozumieniu art. 22c ustawy o CIT.

Warto również zwrócić uwagę, że jest to zmiana stanowiska w stosunku do wcześniejszego projektu objaśnień ogłoszonego w 2019 r., który nie wprowadzał tak daleko idących ograniczeń w tym zakresie, lecz aprobował stosowanie tej zasady.

3. Warunek efektywnego opodatkowania

Warunkiem zastosowania zwolnienia z WHT, na podstawie przepisów ustawy o CIT (z art. 21 ust. 3 lub art. 22 ust. 4), jest efektywne opodatkowanie otrzymanej należności. Zgodnie z omawianym projektem wymóg ten powinien być interpretowany, jako brak zwolnienia o charakterze podmiotowym i przedmiotowym w stosunku do uzyskanych przychodów, tj. zarówno bezpośrednio odbiorcy należności, jak i samej czynność. Dotyczy on także niepomniejszania uzyskanego dochodu o hipotetyczne koszty, jak również braku możliwości uzyskania zwrotu podatku pobranego od tego dochodu bądź zaliczenia takiego podatku na poczet podatku z innych tytułów.

Natomiast w sposób szczególny odniesiono się do tzw. zwolnienia dywidendowego (art. 22 ust. 4 ustawy o CIT), na którego potrzeby warunek ten należy rozumieć jako podleganie efektywnemu opodatkowaniu w państwie członkowskim, w odniesieniu do aspektów podmiotowych. Jak rozumiemy zgodnie z intencją autorów projektu, że w tym przypadku płatnicy powinni dokonywać weryfikacji, wyłącznie w odniesieniu do samego podmiotu, będącego odbiorcą należności. Dodatkowe rozróżnienie zostało wprowadzone z uwagi na odmienność Dyrektywy PS oraz IR. Projekt objaśnień nie daje jednocześnie jednoznacznej odpowiedzi, jak stosować omawiany warunek w przypadku zastosowania zwolnienia przez odbiorcę należności, co w praktyce może doprowadzić do rozbieżności interpretacyjnych oraz kolejnych sporów na gruncie podatku u źródła.

 

1 Dyrektywa w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych w różnych państwach członkowskich.

2 Dyrektywa w sprawie wspólnego opodatkowania stosowanego do odsetek oraz należności licencyjnych między powiązanymi spółkami różnych państw członkowskich

 

Piotr Herman, Senior Associate w ENODO Advisors

Dawid Iwanicki, Associate w ENODO Advisors

Pozostałe aktualności

05.04.2024

Lider i 4 rekomendacje: ENODO Advisors w rankingu firm doradztwa podatkowego

Świętujemy sukces w tegorocznym rankingu firm doradztwa podatkowego Rzeczpospolita! Jesteśmy dumni, że w zespole ENODO Advisors mamy najlepszych specjalistów w Polsce w najważniejszych dziedzinach prawa podatkowego.

Enodo
12.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #10. Odbiór faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule z cyklu: „Wdrażaj KSeF z Enodo” opisaliśmy zagadnienia związane z wystawianiem faktury w KSeF. Dzisiaj spojrzymy na tę kwestię z perspektywy drugiej strony transakcji – nabywcy i analizujemy najważniejsze aspekty związane z odbiorem faktury w KSeF.

Enodo
05.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #9. Wystawianie faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule pisaliśmy o korektach zmniejszających VAT. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze kwestie związane z wystawianiem faktur, takie jak data dokumentu, jego wizualizacja oraz wprowadzenie kodu QR weryfikującego e-faktury. Odpowiemy również na pytanie, czy warto uzupełniać wszystkie fakultatywne pola struktury logicznej faktury.

Enodo
07.11.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #5. Ustawa o obowiązkowym KSeF – jakie zmiany weszły już w życie?

Rewolucyjne przepisy ustawy o VAT[1] wprowadzające obowiązkowy KSeF wejdą w życie od 1 lipca 2024 r. Warto jednak zwrócić uwagę, że pewne mniejsze zmiany zaczęły obowiązywać już 1 września 2023. Przyjrzymy się im w ramach tej części naszego cyklu „Wdrażaj KSeF z ENODO”.

Enodo
08.03.2023

Korekta cen transferowych nie zawsze poza VAT (cz. 2)

W poprzednim artykule sygnalizowaliśmy niejednolite stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych na gruncie VAT, wynikających z płatności wyrównawczych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostosowujących poziom rentowności do poziomu rynkowego. Źródłem problemu są niejasne przesłanki opodatkowania takich płatności. Dzisiaj przedstawiamy kolejne rozstrzygnięcie dotyczące korekty dochodowości – odmienne jednak od tego, które opisywaliśmy tydzień temu.

Enodo
09.01.2023

KSeF 2024: czas na analizę merytoryczną schemy nowej faktury!

1 grudnia 2022 r. został opublikowany projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) z dniem 1 stycznia 2024 r. (o publikacji projektu ustawy pisaliśmy już tutaj i tutaj). Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje już jako opcja fakultatywna, umożliwiająca podatnikom testowanie nowego rozwiązania. Nowa formuła z jednej strony polega na łączeniu się z centralną bazą MF za pomocą interfejsowego oprogramowania, co w praktyce będzie wiązało się z koniecznością integracji używanego systemu księgowego z KSeF. Z drugiej zaś strony wprowadzony zostaje nowy format faktury (ustrukturyzowanej).

Enodo
01.12.2022

KSeF 2024: uwaga na sankcje!

Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego został opublikowany projekt ustawy dotyczący obligatoryjnego korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Rozpoczynamy cykl artykułów, w których szczegółowo omówimy kwestie wynikające z projektu. Na ten moment chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na sankcje związane z niewdrożeniem lub nieprawidłowym korzystaniem z KSeF przez podatników VAT.

Enodo
18.11.2022

MF uwzględniło nasze postulaty w Objaśnieniach podatkowych dotyczących grup VAT

Ministerstwo Finansów opublikowało długo oczekiwane Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT. Projekt tego dokumentu nie rozwiązywał ówczesnych problemów, a na dodatek przyniósł kolejne wątpliwości (częściowo pisaliśmy o nich tutaj). Wydanie finalnej wersji Objaśnień zostało poprzedzone konsultacjami podatkowymi, w których wzięliśmy udział. Z satysfakcją informujemy, że wiele ze zgłoszonych przez nas w tej procedurze uwag zostało uwzględnionych. W artykule omawiamy najważniejsze z nich.

Enodo
14.11.2022

Rozliczenia w ramach konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT

Jak sygnalizowaliśmy w naszym poprzednim artykule [link], stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych wynikających z przepływów finansowych pomiędzy konsorcjantami, w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia, jest niejednolite. Dzisiaj przestawiamy rozstrzygnięcie odmienne od tego, które opisywaliśmy tydzień temu, mimo że podjęte na gruncie zbliżonych okoliczności faktycznych.

Enodo
19.10.2022

Czy uchwała NSA rozwiąże problemy interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów zawieszających terminy przewidziane w art. 15zzr ustawy covidowej?

W jednym z niedawnych wpisów na naszym blogu poruszaliśmy kwestię możliwego zawieszenia biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskutek zastosowania art. 15zzr ustawy covidowej. Okazuje się, że to zagadnienie może doczekać się rozstrzygnięcia na poziomie poszerzonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Enodo
20.06.2022

Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT

W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.

Enodo
14.04.2022

TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT

Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Enodo
04.02.2022

Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT

Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r.  Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?

Enodo
29.12.2021

Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać

Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.

Enodo
23.11.2021

Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn

Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder. 

Enodo
21.10.2021

Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?

W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.

Enodo
24.09.2021

Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!

Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.

Enodo
27.05.2021

Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej

Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.

Enodo
04.05.2021

Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2

Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.

Enodo
08.04.2021

Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?

Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.

Enodo
25.02.2021

Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.

W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.

Enodo
03.11.2020

Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”

Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający  przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.

Enodo
23.10.2020

SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących

Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.

Enodo