07.06.2021 Przesłanki opodatkowania VAT kar umownych w świetle wyroków TSUE
Żaden przepis Dyrektywy w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (ani też zresztą żaden przepis polskiej ustawy o VAT) nie reguluje bezpośrednio kwestii opodatkowania VAT kar umownych ani odszkodowań. Dlatego kluczową rolę odgrywa w tym przypadku orzecznictwo TS UE.
Chodzi przede wszystkim o wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), bazujące na ogólnych zasadach systemu VAT. Nawet jeśli dane orzeczenie TSUE nie dotyczy akurat branży, w której działamy, czy konkretnego rodzaju kary albo odszkodowania, pewne ogólne reguły wykładni prawa, jakie przedstawia Trybunał, nie mogą być pominięte.
Punktem wyjścia dla TSUE są dość dobrze znane orzeczenia z lat 80-tych i 90-tych, w których Trybunał rozważał, w jakich sytuacjach możemy mówić o czynności podlegającej VAT. Warto wskazać orzeczenie z 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council (sygn. C-102/86) oraz sprawę Tolsma (sygn. C-16/93) z 1994 r., z których wynika (najogólniej rzecz ujmując), że do czynności opodatkowanej dochodzi wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem a otrzymywanym za nie świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste, umówione wynagrodzenie za wyodrębnione świadczenie w ramach danego stosunku prawnego.
Musimy zatem w danej relacji mieć do czynienia ze świadczeniem i umówioną za nie wzajemną płatnością (bądź pieniężną, bądź innym świadczeniem). Prowadzi to do wniosku, iż generalnie kary umowne oraz odszkodowania nie powinny być opodatkowane VAT. Niewątpliwie bowiem, chociaż w ich przypadku mamy do czynienia z płatnościami pomiędzy dwoma stronami, to płatności te zasadniczo nie są wynagrodzeniem za żadne świadczenie wzajemne.
Przykładem zastosowania przez TSUE tego rodzaju rozumowania do jednego z rodzajów kary umownej jest orzeczenie z 18 sierpnia 2007 r. w sprawie Société thermale d'Eugénie-les-Bains (sygn. C-277/05). W tym wyroku Trybunał przesądził, iż zadatek zatrzymany przez jedną ze stron w przypadku odstąpienia od umowy przez stronę, która wpłaciła zadatek, nie podlega VAT. Zdaniem TSUE mamy bowiem tutaj do czynienia z rodzajem ryczałtowej kary lub odszkodowania, które nie stanowi wynagrodzenia za żadne świadczenie.
Kary umowne i odszkodowania a VAT - brak jednoznacznych wskazówek od TS UE
Inne rozstrzygnięcia zapadły natomiast w przypadku kar pobieranych za rozwiązanie umowy przed terminem. TSUE zajmował się tą problematyką w dwóch sprawach (wyrok z 22 XI 2017 r. sygn. C-295/17 oraz z 11 VI 2020 r. sygn. C-43/19) i chociaż obydwie dotyczyły usług telekomunikacyjnych, ich znaczenie jest o wiele szersze. W obu sprawach TSUE uznał, że kary pobierane od klientów rozwiązujących umowy stanowią wynagrodzenie za świadczenie wzajemne i podlegają VAT. U podstaw takiego rozstrzygnięcia legły rozważania na temat realiów gospodarczych, w jakich pobierane są kary danego rodzaju. Zdaniem TSUE w tych sprawach w istocie kary stanowiły element ceny za usługi, gdyż ich pobieranie było sposobem zapewnienia sobie pewnego minimalnego wynagrodzenia za te usługi.
Podsumowanie
Te przykłady pokazują, że w świetle orzecznictwa TSUE opodatkowanie VAT kar umownych nie jest kwestią jednoznaczną. Z jednej strony TSUE daje nam rodzaj ogólnej wskazówki, że gdy brak jest świadczenia wzajemnego, wówczas płatność nie podlega VAT. Z drugiej jednak strony, bardzo różne okoliczności składające się na „realia gospodarcze” danej sprawy mogą sprawić, że rozstrzygnięcie będzie inne. Ustalenie jak postąpić wymaga zatem kompleksowej analizy różnych przesłanek.
Piotr Litwin, doradca podatkowy, partner w ENODO Advisors
Pozostałe aktualności
Korzystny wpływ działalności w podatkowej grupie kapitałowej na krajowy podatek minimalny
Po wprowadzeniu nowych regulacji do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[1], które nakładają na wielu podatników obowiązek zapłaty tzw. krajowego podatku minimalnego (uregulowanego w art. 24ca ustawo o CIT), na nowo zwrócono uwagę na korzyści, jakie niesie ze sobą podatkowa grupa kapitałowa (dalej: PGK).
Przełomowy wyrok WSA: koniec z wszczynaniem kontroli podatkowych bez zawiadomienia?
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z kwietnia br. może zakończyć praktykę wszczynania kontroli podatkowych bez wcześniejszego zawiadomienia podatnika.O tym, jakie znaczenie ma dla podatników to rozstrzygnięcie dla Infor.pl pisze Mateusz Muszyński.
Zachęcamy do przeczytania artykułu: link.
Twój kontrahent ma siedzibę w „raju podatkowym”? Możesz podlegać obowiązkom dokumentacyjnym w zakresie cen transferowych.
Uchylenie przepisów w zakresie cen transferowych dotyczących tzw. pośrednich transakcji rajowych może dawać podatnikom złudne poczucie, że ceny transferowe dotyczą jedynie transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi. Należy jednak pamiętać o przepisach dotyczących transakcji realizowanych z „podmiotami rajowymi”[1] – zarówno w kontekście identyfikacji transakcji kontrolowanych, jak i transakcji innych niż transakcje kontrolowane.
Trwają prace nad globalnym podatkiem minimalnym. Co to oznacza dla krajowych i międzynarodowych grup kapitałowych?
Ministerstwo Finansów pracuje nad projektem ustawy, która wdroży w Polsce Dyrektywę[1] dotyczącą tzw. globalnego podatku minimalnego. Zgodnie z dostępnymi informacjami nowe regulacje będą obowiązywać polskie i międzynarodowe grupy kapitałowe już od 1 stycznia 2025 r. Przepisy mogą jeszcze ulec zmianie, ale nie spodziewamy się, aby te zmiany były bardzo istotne.
Lider i 4 rekomendacje: ENODO Advisors w rankingu firm doradztwa podatkowego
Świętujemy sukces w tegorocznym rankingu firm doradztwa podatkowego Rzeczpospolita! Jesteśmy dumni, że w zespole ENODO Advisors mamy najlepszych specjalistów w Polsce w najważniejszych dziedzinach prawa podatkowego.
Wdrażaj KSeF z ENODO #10. Odbiór faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?
W poprzednim artykule z cyklu: „Wdrażaj KSeF z Enodo” opisaliśmy zagadnienia związane z wystawianiem faktury w KSeF. Dzisiaj spojrzymy na tę kwestię z perspektywy drugiej strony transakcji – nabywcy i analizujemy najważniejsze aspekty związane z odbiorem faktury w KSeF.
Wdrażaj KSeF z ENODO #9. Wystawianie faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?
W poprzednim artykule pisaliśmy o korektach zmniejszających VAT. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze kwestie związane z wystawianiem faktur, takie jak data dokumentu, jego wizualizacja oraz wprowadzenie kodu QR weryfikującego e-faktury. Odpowiemy również na pytanie, czy warto uzupełniać wszystkie fakultatywne pola struktury logicznej faktury.
Wdrażaj KSeF z ENODO #5. Ustawa o obowiązkowym KSeF – jakie zmiany weszły już w życie?
Rewolucyjne przepisy ustawy o VAT[1] wprowadzające obowiązkowy KSeF wejdą w życie od 1 lipca 2024 r. Warto jednak zwrócić uwagę, że pewne mniejsze zmiany zaczęły obowiązywać już 1 września 2023. Przyjrzymy się im w ramach tej części naszego cyklu „Wdrażaj KSeF z ENODO”.
Znamy projekt ustawy o KSeF po konsultacjach publicznych!
W środę, 15 marca został opublikowany długo oczekiwany zaktualizowany projekt ustawy o obligatoryjnym KSeF. Ministerstwo Finansów pracowało nad tym aktem prawnym od kilku miesięcy, a w międzyczasie pojawiały się zapowiedzi zmian, o których pisaliśmy tutaj: LINK. Dzisiaj już wiemy, które z nich znalazły się w najnowszej wersji projektu.
Korekta cen transferowych nie zawsze poza VAT (cz. 2)
W poprzednim artykule sygnalizowaliśmy niejednolite stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych na gruncie VAT, wynikających z płatności wyrównawczych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostosowujących poziom rentowności do poziomu rynkowego. Źródłem problemu są niejasne przesłanki opodatkowania takich płatności. Dzisiaj przedstawiamy kolejne rozstrzygnięcie dotyczące korekty dochodowości – odmienne jednak od tego, które opisywaliśmy tydzień temu.
KSeF 2024: Korzyści i wyzwania płynące z wdrożenia systemu
Krajowy System e-Faktur (KSeF) stanowi przełomową zmianę w zakresie wystawiania faktur sprzedażowych i odbierania faktur zakupowych w postaci ustrukturyzowanej. Od 1 stycznia 2022 r. funkcjonuje on jako opcja fakultatywna, ale prawdopodobnie już od 1 stycznia 2024 r. zostanie wprowadzony obowiązkowo dla prawie wszystkich podatników (bez względu na wielkość). O projekcie ustawy w tym zakresie pisaliśmy tutaj, tutaj i tutaj. Dzisiaj wskażemy plusy i minusy planowanych zmian.
KSeF 2024: czas na analizę merytoryczną schemy nowej faktury!
1 grudnia 2022 r. został opublikowany projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) z dniem 1 stycznia 2024 r. (o publikacji projektu ustawy pisaliśmy już tutaj i tutaj). Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje już jako opcja fakultatywna, umożliwiająca podatnikom testowanie nowego rozwiązania. Nowa formuła z jednej strony polega na łączeniu się z centralną bazą MF za pomocą interfejsowego oprogramowania, co w praktyce będzie wiązało się z koniecznością integracji używanego systemu księgowego z KSeF. Z drugiej zaś strony wprowadzony zostaje nowy format faktury (ustrukturyzowanej).
KSeF 2024: czas na opracowanie procesów poprzedzających integrację oprogramowania księgowego!
Od kilku lat mamy do czynienia z realizowanym przez resort finansów procesem digitalizacji rozliczeń podatkowych. Po wprowadzeniu JPK kolejnym krokiem jest Krajowy System e-Faktur (KSeF) umożliwiający kontrolowanie przepływu faktur wśród podatników. Podobnie jak w przypadku JPK, Ministerstwo Finansów przewidziało kilka etapów wdrażania nowego rozwiązania. Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje jako opcja fakultatywna, a prawdopodobnie od 1 stycznia 2024 r. zostanie wdrożony w wersji obligatoryjnej (o projekcie ustawy w tym zakresie pisaliśmy tutaj).
KSeF 2024: uwaga na sankcje!
Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego został opublikowany projekt ustawy dotyczący obligatoryjnego korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Rozpoczynamy cykl artykułów, w których szczegółowo omówimy kwestie wynikające z projektu. Na ten moment chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na sankcje związane z niewdrożeniem lub nieprawidłowym korzystaniem z KSeF przez podatników VAT.
Wsparcie podatkowe dla Hardis Group
ENODO w składzie: Izabela Ścierska-Kulma, Hubert Cichoń, Jarosław Józefowski i Justyna Kowalik wspólnie z Doktór Jerszyński Pietras Adwokaci i Radcowie Prawni Spółka Partnerska wspierał HARDIS GROUP w zakresie due diligence oraz przy strukturyzowaniu i innych kwestiach towarzyszących transakcji nabycia Cloudity Sp. z o.o.
MF uwzględniło nasze postulaty w Objaśnieniach podatkowych dotyczących grup VAT
Ministerstwo Finansów opublikowało długo oczekiwane Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT. Projekt tego dokumentu nie rozwiązywał ówczesnych problemów, a na dodatek przyniósł kolejne wątpliwości (częściowo pisaliśmy o nich tutaj). Wydanie finalnej wersji Objaśnień zostało poprzedzone konsultacjami podatkowymi, w których wzięliśmy udział. Z satysfakcją informujemy, że wiele ze zgłoszonych przez nas w tej procedurze uwag zostało uwzględnionych. W artykule omawiamy najważniejsze z nich.
Rozliczenia w ramach konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT
Jak sygnalizowaliśmy w naszym poprzednim artykule [link], stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych wynikających z przepływów finansowych pomiędzy konsorcjantami, w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia, jest niejednolite. Dzisiaj przestawiamy rozstrzygnięcie odmienne od tego, które opisywaliśmy tydzień temu, mimo że podjęte na gruncie zbliżonych okoliczności faktycznych.
Czy uchwała NSA rozwiąże problemy interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów zawieszających terminy przewidziane w art. 15zzr ustawy covidowej?
W jednym z niedawnych wpisów na naszym blogu poruszaliśmy kwestię możliwego zawieszenia biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskutek zastosowania art. 15zzr ustawy covidowej. Okazuje się, że to zagadnienie może doczekać się rozstrzygnięcia na poziomie poszerzonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Ruszamy z wakacyjną kampanią mailingową: „Prace budowlane w krajach UE - wszystko o podatkach (i nie tylko)”
Serdecznie zapraszamy do zapisów na bezpłatny cykl e-biuletynów poświęconych prawno-podatkowym aspektom prac budowlanych w innych krajach Unii Europejskiej.
Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT
W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.
Nowa specjalizacja w Enodo Advisors - poszerzamy naszą praktykę o sprawy z zakresu prawa akcyzowego
Rozwijamy naszą praktykę o sprawy z zakresu akcyzy, ceł, opłat produktowych oraz regulacji powiązanych z wyrobami akcyzowymi, w tym m.in. prawa energetycznego, monitorowania przewozu (SENT), zapasów paliw, obrotu alkoholem i napojami alkoholowymi!
TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT
Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
Ruszamy z kampanią mailingową: „WHT 2022 w 8 tygodni!”
Serdecznie zapraszamy do zapisów na bezpłatny cykl newsletterów poświęconych podatkowi u źródła (WHT).
Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT
Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r. Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?
Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać
Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.
Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn
Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder.
Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?
W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.
Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!
Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.
Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej
Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.
Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2
Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.
Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?
Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.
Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.
W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.
Mniej luk i niejasności w mechanizmie split payment w projekcie SLIM VAT
28 października do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo bankowe[1] (znany jako SLIM VAT), który zawiera rozwiązania doprecyzowujące i uzupełniające mechanizm podzielonej płatności (MPP).
Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”
Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.
SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących
Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.
Uprzednie porozumienia cenowe (APA) – najnowsze statystyki
Ministerstwo Finansów opublikowało niedawno statystyki dotyczące procedury zawierania uprzednich porozumień cenowych – APA.