
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podatników i doradców podatkowych, Minister Finansów w grudniu 2018 r. opublikował projekt objaśnień do nowych przepisów który miał na celu wyjaśnienie wątpliwości związanych z nowymi przepisami. Następnie, 31 stycznia 2019 r. na stronie Ministerstwa Finansów zamieszczono ostateczną wersję objaśnień które w pewnym stopniu różnią się od wcześniejszego projektu.
Warto prześledzić najważniejsze zmiany w podejściu Ministra Finansów w stosunku do projektu objaśnień. W niektórych przypadkach, Minister Finansów złagodził bowiem swoje pierwotne stanowisko.
Czasowa abolicja
Najciekawszą z nowości w stosunku do projektu objaśnień jest wprowadzenie swoistej czasowej abolicji dla podmiotów zobowiązanych do dokonania raportowania.
Minister Finansów w objaśnieniach wskazał bowiem, że ewentualne opóźnienia dotyczące realizacji obowiązków informacyjnych na gruncie przepisów dotyczących MDR nie będą powodowały negatywnych konsekwencji pod warunkiem, że obowiązki te zostaną prawidłowo wykonane do 28 lutego 2019 r. W okresie od 1 marca 2019 r. do 30 kwietnia 2019 r. opóźnienia w wykonaniu obowiązków informacyjnych mają być traktowane łagodniej – jako przypadki mniejszej wagi.
Powyższe stanowisko Ministra Finansów nie znalazło jednak odzwierciedlenia w zmianie przepisów Kodeksu karnego skarbowego przewidujących kary za niedopełnienie obowiązku raportowania, które obowiązują od 1 stycznia 2019 r. Wydaje się, że Minister Finansów uznał, że wytaczanie „najcięższych dział” przeciwko podatnikom na wczesnym etapie obowiązywania nowych przepisów będzie niecelowe. Z perspektywy formalnej, taka deklaracja Ministra Finansów nie będzie jednak chronić podatników przed odpowiedzialnością karno-skarbową. Można zakładać, że we wskazanym okresie organy podatkowe będą bardziej wyrozumiałe w stosunku do podatników.
MDR a ulgi/preferencje ustawowe
Co więcej, w objaśnieniach Minister Finansów doprecyzował, że oferowanie skorzystania z ulg i preferencji podatkowych co do zasady nie podlega obowiązkowi raportowania na podstawie przepisów dotyczących MDR. Dotyczy to w szczególności ulgi na badania i rozwój, tzw. ulgi Innovation Box, produktów emerytalnych (np. Pracownicze Plany Kapitałowe oraz Pracownicze Programy Emerytalne) czy też wyboru metody degresywnej amortyzacji w CIT.
W przypadku ulgi na badania i rozwój oraz tzw. ulgi Innovation Box, Minister Finansów wyjaśnił, że należy mieć na uwadze cel działania podatnika. Jeżeli działanie podatnika korzystającego z takich ulg jest podyktowane względami biznesowymi (np. chęcią zachowania pozycji konkurencyjnej), to nie będzie on zobowiązany on do dokonania raportowania. Obowiązek raportowania w stosunku do powyższych ulg/preferencji może wystąpić w sytuacji, w której spełnione zostałyby przesłanki uznania danego uzgodnienia za schemat podatkowy – tj. co do zasady w przypadku, w którym głównym celem skorzystania z tych ulg było osiągnięcie korzyści podatkowej. Taka jednoznaczna deklaracja Ministra Finansów nie była zawarta w projekcie objaśnień.
Dodatkowo, Minister Finansów uznał, że skorzystanie z ulgi na dzieci oraz wspólnego rozliczenia podatkowego z małżonkiem nie będzie pociągać za sobą obowiązku raportowania.
Powyższe zmiany w stosunku do projektu objaśnień należy ocenić pozytywnie. Patrząc na literalne brzmienie przepisów dotyczących MDR można było twierdzić, że ulgi/preferencje podatkowe powinny podlegać raportowaniu. Minister Finansów zasadnie uznał, że „dodatkowe” raportowanie samego skorzystania z takich ulg/preferencji byłoby niecelowe. Obowiązek sprawozdawczy w powyższym zakresie jest już bowiem spełniany przez podatników – w szczególności poprzez wykazywanie takich ulg/preferencji w składanych deklaracjach podatkowych.
Tzw. biała lista usług doradczych
Minister Finansów stworzył również tzw. białą listę usług doradczych, która stanowi załącznik do objaśnień. Tzw. biała lista zawiera listę rodzajów czynności wykonywanych w ramach doradztwa podatkowego, które co do zasady nie będą podlegały obowiązkowi raportowania. Obowiązek raportowania w stosunku do czynności z tzw. białej listy ma powstać jedynie w przypadku, w którym opisane czynności będą zawierały rekomendacje co do podejmowania czynności których rezultatem ma być osiągnięcie w przyszłości korzyści podatkowych.
Do usług w zakresie doradztwa podatkowego znajdujących się na tzw. białej liście należą m.in. usługi bieżącego doradztwa podatkowego, przygotowywanie i pomoc w przygotowywaniu dokumentacji cen transferowych oraz opinie i komentarze podatkowe w zakresie skutków podatkowych dotyczących już dokonanych przez klienta transakcji lub zdarzeń gospodarczych (stany przeszłe i zamknięte).
Stworzenie tzw. białej listy będzie niewątpliwie pomocne dla podmiotów świadczących usługi doradztwa podatkowego, które dokonują analizy kiedy mogą zostać uznane za pełniące funkcje promotora. Czynności z tzw. białej listy były już wcześniej wskazywane w projekcie objaśnień jako usługi, których wykonanie nie pociąga za sobą obowiązku raportowania. Niemniej jednak, uwzględnienie takich usług w odrębnym załączniku oraz podkreślenie roli udzielenia rekomendacji co do przyszłych czynności jako czynnika determinującego powstanie obowiązku raportowania należy uznać za zmianę na „plus”. Z perspektywy odbiorcy objaśnień, zmiana ta poprawia również ich czytelność.
Niemniej jednak, potencjalni promotorzy w dalszym ciągu powinni analizować usługi z tzw. białej listy pod kątem treści udzielanych porad. Jeżeli po przeprowadzeniu takiej analizy okaże się, że taki potencjalny promotor udzielił podatnikowi rekomendacji „na przyszłość” – obowiązek raportowania może się potencjalnie zmaterializować.
Inne zmiany
Z pozostałych zmian można wskazać m.in. doprecyzowanie zasad uznawania za promotorów osób współpracujących na podstawie tzw. umowy B2B (business-to-business) z podmiotami świadczącymi usługi doradztwa podatkowego. Osoby takie w myśl objaśnień nie powinny być uznane za promotorów jeżeli nie dysponują samodzielnością w wykonywaniu zadań związanych z uzgodnieniem ani też nie czerpią korzyści finansowych, których wysokość byłaby bezpośrednio uzależniona od realizacji danego uzgodnienia (tzw. success fee).
W objaśnieniach rozszerzono również opis obowiązku retroaktywnego raportowania schematów podatkowych, t.j. obowiązku raportowania schematów podatkowych, których wdrożenie rozpoczęło się przed wejściem w życie przepisów dotyczących MDR. W szczególności, objaśnienia podają przykłady, w których takie retroaktywne raportowanie powinno nastąpić.
Najistotniejsza praktyka
Zastosowanie się do informacji zawartych w objaśnieniach chroni podatników w podobny sposób jak interpretacja indywidualna. Wynika to bezpośrednio z przepisów Ordynacji podatkowej. Warto zatem uważnie zapoznać się z treścią objaśnień, pomimo ich obszerności (objaśnienia liczą 102 strony).
Zmiany w stosunku do projektu objaśnień trzeba generalnie ocenić pozytywnie. Niemniej jednak, objaśnienia nie rozwiązują całkowicie problemów związanych z wprowadzeniem nowych przepisów dotyczących MDR. Brzmienie uchwalonych przepisów w dalszym ciągu może budzić wątpliwości. Minister Finansów nie wyklucza również zmiany objaśnień w przyszłości, jeżeli zajdzie taka potrzeba. Należy zatem uważnie monitorować praktykę stosowania przepisów o MDR przez organy podatkowe.
Jarosław Józefowski, radca prawny, associate