08.05.2019 Strategia (prowadzenia sporów) potrzebna od zaraz

Spory podatkowe – podobnie jak spory w ogóle – są nieuniknione. Ważne, aby były prowadzone w sposób, który nie marnuje zasobów stron i nie niszczy ich relacji. Gospodarzem postępowania podatkowego są organy podatkowe. To w pierwszym rzędzie od tych organów (i działających za nie urzędników) zależy, jak będą załatwiane kwestie sporne. To w przeważającej mierze od nich zależy również, jaki będzie klimat interakcji z podatnikami i ich pełnomocnikami.

Enodo

Strategia prowadzenia sporów i zawierania ugód

Potrzebne jest opracowanie strategii prowadzenia sporów i zawierania ugód. Strategia taka, ujęta w formę oficjalnego dokumentu firmowanego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, powinna dawać urzędnikom kierunkowe wytyczne co do właściwego sposobu działania w sytuacji sporu z podatnikiem. Powinna wskazywać, jakie są cele procedur podatkowych i jak cele te realizować w sposób skuteczny, efektywny i słuszny. Dokument taki zarazem da podatnikom wiedzę o tym, czego mogą spodziewać się w sytuacji sporu. W tym zakresie ma być zatem deklaracją dobrej woli – złożoną podatnikom obietnicą dobrego traktowania przez urzędników.

Strategia ma więc jednocześnie informować, deklarować i upewniać. W związku z tym jest dokumentem ważnym i dla podatników, i dla urzędników.

Inspiracja brytyjska

Brytyjska „Strategia prowadzenia sposób i zawierania ugód” (Litigation and Settlement Strategy) wraz z komentarzem dostarcza inspiracji. Ten dość niewielkich rozmiarów (z komentarzem liczący 41 stron) programowy dokument powstał w 2007 r. Od tego czasu kilkakrotnie był poddawany rewizji; obecna wersja pochodzi z 2017 r.

„Strategia” obrazuje nade wszystko pragmatyczne podejście do sporów podatkowych. Podstawowym zadaniem administracji skarbowej jest tworzenie warunków, w których spory powstają możliwie rzadko. Jeżeli jednak się zdarzą, mają być rozwiązywane we współdziałaniu z podatnikiem. To właśnie traktowane jest jako recepta na ich rozwiązywanie w sposób najbardziej „skuteczny i efektywny”.

 „Strategia” identyfikuje jako źródła sporów m.in. nieporozumienia co do faktów lub prawa – a zatem trudności komunikacyjne, które można usuwać w rozmowie. Z założenia większość sporów ma być załatwiana przez konsensus z podatnikiem; ich mniejszość trafiać do sądu lub podlegać przymusowej egzekucji.

Pragmatyzm wyraża się w pojęciu „sporu efektywnego kosztowo” (cost-effective dispute). Spór tak dalece, jak to możliwe, jest prowadzony w warunkach otwartości, współdziałania, w toku roboczych kontaktów z podatnikiem. Organ podatkowy ujawnia wątpliwości co do poprawności rozliczenia konkretnie i jak najwcześniej. Wspólnie z podatnikiem ustala kwestie organizacyjne i techniczne, takie jak zakres potrzebnych dowodów, termin i sposób ich prezentacji, punkty sporne (także z zastosowaniem techniki „drzewa decyzyjnego), itd. W miarę możliwości kwestie załatwia w bezpośredniej komunikacji z podatnikiem, w tym podczas spotkań (nie przez wymianę pism). Dzięki tym i innym zaleceniom dyskusja między urzędnikiem a podatnikiem jest dobrze ustrukturyzowana, nie osiada na mieliznach, prowadzi wprost do rozwiązania. 

Decyzję o kontynuacji sporu na drodze sądowej organ podejmuje na podstawie analizy opartej na licznych przesłankach – takich jak wartość przedmiotu sporu (w danej sprawie oraz sprawach podobnych tego i innych podatników), siła argumentów merytorycznych wspierających jego stanowisko, szanse na wygraną, wpływ na dyscyplinę podatkową (danego podatnika oraz innych podatników), wysokość kosztów sądowych, to, czy podatnik w sposób zamierzony naruszył prawo, to, czy w sprawę uwikłane są strategiczne zagadnienia prawne, konieczność zachowania spójnego podejścia co do danej kwestii wobec ogółu podatników.

Strategia a metody załatwiania spraw podatkowych oparte na porozumieniu

Strategia jest potrzebna tym bardziej, że projekt nowej Ordynacji podatkowej przewiduje konsensualne (oparte na porozumieniu) metody załatwiania spraw podatkowych. Jeżeli nowe mechanizmy zawierania umów podatkowych (bezpośrednio lub z udziałem mediatora) mają być praktycznie wykorzystywane, urzędnicy muszą zostać wyposażeni w narzędzia pomagające im podjąć decyzję o zawarciu ugody. Strategia powinna dawać urzędnikom wytyczne, jaki jest obszar możliwego porozumienia z podatnikiem.

Inspirujące treści zawiera strategia brytyjska, przewidująca m.in.:

  • nadrzędny obowiązek rozwiązywania sporów w sposób zgodny z prawem oraz z poszanowaniem zasady równości;
  • prowadzenie negocjacji przy pomocy argumentów merytorycznych (bez „arytmetycznych” targów o podatek);
  • wyłączenie „transakcji wiązanych” (package deals), tj. dokonywanie oceny merytorycznej każdej z kwestii spornych odrębnie, bez czynienia ustępstw w jednej w celu uzyskania ustępstw w drugiej;
  • wyłączenie kompromisu w sprawach „binarnych” – „czarnobiałych”, „zerojedynkowych” (które należy albo całkowicie poddać, albo walczyć o całość);
  • zawieranie porozumień w kwestiach cząstkowych lub proceduralnych (np. co do listy zagadnień spornych i niespornych, dowodów do przeprowadzenia itd.).

Czy przepisy nie wystarczą

Czy jednak niewystarczająca byłaby regulacja prawna – po co przyjmować strategię jako dokument „soft law”? Są istotne tego zalety takiego rozwiązania.

Po pierwsze dzięki temu zobowiązania wynikające ze strategii nie są narzucone administracji skarbowej, lecz przyjęte przez nią z własnej inicjatywy. Po drugie są one przekazywane podatnikom jako deklaracja dobrej woli pochodząca od administracji – co stanowi obiecujący punkt wyjścia do odnowy relacji. Po trzecie strategia powinna być napisana tekstem powszechnie zrozumiałym i swobodnym, a reguły działania z niej wynikające określone przy pomocy otwartych formuł. Tymczasem prawo w polskiej tradycji, w tym zwłaszcza prawo podatkowe, cechuje się większym rygorem formalnym – co z kolei przekłada się na komplikację i techniczny charakter jego języka.  

Prawda dokumentu, czy prawda po prostu

Opracowanie postulowanej strategii będzie okazją do przemyślenia na nowo zasad działania administracji skarbowej i sposobu załatwiania przez nią spraw spornych – w tym do refleksji, czy sposób ten jest efektywny. Przyjęcie strategii będzie też sygnałem dla podatników, że administracja skarbowa jest gotowa na zmianę.

Trzeba jednak zastrzec, że przyjęcie tego lub jakiegokolwiek innego dokumentu rzeczywistości nie zmieni. Jeżeli urzędnicy nie będą dotrzymywać słowa danego w strategii, dokument stanie się swoją karykaturą.

Opracowanie i przyjęcie strategii jest zatem tylko środkiem do celu – jakim jest budowa relacji między urzędnikami a podatnikami na fundamencie zaufania.

Dr hab. Hanna Filipczyk, członek Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego

Pozostałe aktualności

03.10.2024

Korzystny wpływ działalności w podatkowej grupie kapitałowej na krajowy podatek minimalny

Po wprowadzeniu nowych regulacji do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[1], które nakładają na wielu podatników obowiązek zapłaty tzw. krajowego podatku minimalnego (uregulowanego w art. 24ca ustawo o CIT), na nowo zwrócono uwagę na korzyści, jakie niesie ze sobą podatkowa grupa kapitałowa (dalej: PGK).

Enodo
26.06.2024

Trwają prace nad globalnym podatkiem minimalnym. Co to oznacza dla krajowych i międzynarodowych grup kapitałowych?

Ministerstwo Finansów pracuje nad projektem ustawy, która wdroży w Polsce Dyrektywę[1] dotyczącą tzw. globalnego podatku minimalnego.  Zgodnie z dostępnymi informacjami nowe regulacje będą obowiązywać polskie i międzynarodowe grupy kapitałowe już od 1 stycznia 2025 r. Przepisy mogą jeszcze ulec zmianie, ale nie spodziewamy się, aby te zmiany były bardzo istotne.

Enodo
05.04.2024

Lider i 4 rekomendacje: ENODO Advisors w rankingu firm doradztwa podatkowego

Świętujemy sukces w tegorocznym rankingu firm doradztwa podatkowego Rzeczpospolita! Jesteśmy dumni, że w zespole ENODO Advisors mamy najlepszych specjalistów w Polsce w najważniejszych dziedzinach prawa podatkowego.

Enodo
12.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #10. Odbiór faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule z cyklu: „Wdrażaj KSeF z Enodo” opisaliśmy zagadnienia związane z wystawianiem faktury w KSeF. Dzisiaj spojrzymy na tę kwestię z perspektywy drugiej strony transakcji – nabywcy i analizujemy najważniejsze aspekty związane z odbiorem faktury w KSeF.

Enodo
05.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #9. Wystawianie faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule pisaliśmy o korektach zmniejszających VAT. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze kwestie związane z wystawianiem faktur, takie jak data dokumentu, jego wizualizacja oraz wprowadzenie kodu QR weryfikującego e-faktury. Odpowiemy również na pytanie, czy warto uzupełniać wszystkie fakultatywne pola struktury logicznej faktury.

Enodo
07.11.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #5. Ustawa o obowiązkowym KSeF – jakie zmiany weszły już w życie?

Rewolucyjne przepisy ustawy o VAT[1] wprowadzające obowiązkowy KSeF wejdą w życie od 1 lipca 2024 r. Warto jednak zwrócić uwagę, że pewne mniejsze zmiany zaczęły obowiązywać już 1 września 2023. Przyjrzymy się im w ramach tej części naszego cyklu „Wdrażaj KSeF z ENODO”.

Enodo
08.03.2023

Korekta cen transferowych nie zawsze poza VAT (cz. 2)

W poprzednim artykule sygnalizowaliśmy niejednolite stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych na gruncie VAT, wynikających z płatności wyrównawczych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostosowujących poziom rentowności do poziomu rynkowego. Źródłem problemu są niejasne przesłanki opodatkowania takich płatności. Dzisiaj przedstawiamy kolejne rozstrzygnięcie dotyczące korekty dochodowości – odmienne jednak od tego, które opisywaliśmy tydzień temu.

Enodo
09.01.2023

KSeF 2024: czas na analizę merytoryczną schemy nowej faktury!

1 grudnia 2022 r. został opublikowany projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) z dniem 1 stycznia 2024 r. (o publikacji projektu ustawy pisaliśmy już tutaj i tutaj). Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje już jako opcja fakultatywna, umożliwiająca podatnikom testowanie nowego rozwiązania. Nowa formuła z jednej strony polega na łączeniu się z centralną bazą MF za pomocą interfejsowego oprogramowania, co w praktyce będzie wiązało się z koniecznością integracji używanego systemu księgowego z KSeF. Z drugiej zaś strony wprowadzony zostaje nowy format faktury (ustrukturyzowanej).

Enodo
01.12.2022

KSeF 2024: uwaga na sankcje!

Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego został opublikowany projekt ustawy dotyczący obligatoryjnego korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Rozpoczynamy cykl artykułów, w których szczegółowo omówimy kwestie wynikające z projektu. Na ten moment chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na sankcje związane z niewdrożeniem lub nieprawidłowym korzystaniem z KSeF przez podatników VAT.

Enodo
18.11.2022

MF uwzględniło nasze postulaty w Objaśnieniach podatkowych dotyczących grup VAT

Ministerstwo Finansów opublikowało długo oczekiwane Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT. Projekt tego dokumentu nie rozwiązywał ówczesnych problemów, a na dodatek przyniósł kolejne wątpliwości (częściowo pisaliśmy o nich tutaj). Wydanie finalnej wersji Objaśnień zostało poprzedzone konsultacjami podatkowymi, w których wzięliśmy udział. Z satysfakcją informujemy, że wiele ze zgłoszonych przez nas w tej procedurze uwag zostało uwzględnionych. W artykule omawiamy najważniejsze z nich.

Enodo
14.11.2022

Rozliczenia w ramach konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT

Jak sygnalizowaliśmy w naszym poprzednim artykule [link], stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych wynikających z przepływów finansowych pomiędzy konsorcjantami, w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia, jest niejednolite. Dzisiaj przestawiamy rozstrzygnięcie odmienne od tego, które opisywaliśmy tydzień temu, mimo że podjęte na gruncie zbliżonych okoliczności faktycznych.

Enodo
19.10.2022

Czy uchwała NSA rozwiąże problemy interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów zawieszających terminy przewidziane w art. 15zzr ustawy covidowej?

W jednym z niedawnych wpisów na naszym blogu poruszaliśmy kwestię możliwego zawieszenia biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskutek zastosowania art. 15zzr ustawy covidowej. Okazuje się, że to zagadnienie może doczekać się rozstrzygnięcia na poziomie poszerzonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Enodo
20.06.2022

Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT

W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.

Enodo
14.04.2022

TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT

Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Enodo
04.02.2022

Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT

Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r.  Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?

Enodo
29.12.2021

Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać

Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.

Enodo
23.11.2021

Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn

Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder. 

Enodo
21.10.2021

Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?

W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.

Enodo
24.09.2021

Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!

Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.

Enodo
27.05.2021

Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej

Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.

Enodo
04.05.2021

Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2

Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.

Enodo
08.04.2021

Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?

Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.

Enodo
25.02.2021

Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.

W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.

Enodo
03.11.2020

Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”

Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający  przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.

Enodo
23.10.2020

SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących

Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.

Enodo