W podjętej 10 października 2022 r. uchwale NSA w składzie 7 sędziów (sygn. akt III FPS 2/22) rozstrzygał jedną najbardziej spornych kwestii dotyczących podatku od nieruchomości. Sąd udzielił odpowiedzi na pytanie, czy urządzenia techniczne wchodzące w skład obiektów liniowych powinny podlegać opodatkowaniu razem z tymi obiektami, czy też opodatkowaniu powinny podlegać jedynie części budowlane.
W uchwale NSA wskazał, że w stanie prawnym obowiązującym do 27 czerwca 2015 r. dla objęcia podatkiem od nieruchomości ocenie podlegał związek techniczno-użytkowy pomiędzy stacjami redukcyjnymi i redukcyjno-pomiarowymi a gazociągiem (obiektem liniowym), co ma przesądzać o opodatkowaniu tych obiektów podatkiem od nieruchomości.
W czym problem?
Należy zauważyć, że mimo okoliczności faktycznych, w których NSA podejmował uchwałę, dotyczących stacji i punktów redukcyjnych i redukcyjno-pomiarowych, problem jest zdecydowanie szerszy i dotyczy wszelkiej infrastruktury urządzeń technicznych działających przy infrastrukturze elektroenergetycznej czy gazowej. Problematyczne wydaje się określenie czy i kiedy urządzenia techniczne powinny podlegać odrębnej ocenie na gruncie opodatkowania podatkiem od nieruchomości. W przypadku takiego wyodrębnienia urządzenia techniczne podlegałyby opodatkowaniu jedynie od części budowlanych.
Dotychczasowe stanowisko sądów administracyjnych w tej kwestii nie było jednolite, a zmianą linii orzeczniczej podatnik był zaskakiwany niejednokrotnie. Do 2016 r. w orzecznictwie NSA wskazywano, że urządzenia techniczne połączone w sieciach technicznych powinny podlegać opodatkowaniu wraz z całą siecią jako techniczno-użytkowa całość. Od 2016 r. stanowisko NSA uległo zmianie akcentując, że w podatku od nieruchomości urządzenia techniczne powinny być opodatkowane jedynie od części budowalnych tych urządzeń co oznaczało, że same urządzenia nie podlegają obowiązkowej daninie. W ostatnim czasie mogliśmy zauważyć powrót NSA do stanowiska sprzed 2016 r.
Na co zwrócił uwagę NSA?
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że NSA przy zakwalifikowaniu takich obiektów jako opodatkowanych podatkiem od nieruchomości zauważył, że stan prawny w którym podejmowano uchwałę uległ zmianie. Kluczowa dla rozstrzygnięcia jest zatem definicja obiektu budowlanego przed 28 czerwca 2015 r. którym to była m.in. budowla stanowiąca całość techniczno-użytkowa wraz z urządzeniami i instalacjami. NSA zauważył również, że omawianie elementy nie stanowią instalacji, a są urządzeniami.
W drugiej kolejności NSA wskazał, że w przypadku opodatkowania podatkiem od nieruchomości ocenie ma podlegać całość techniczno-użytkowa jaką ma stanowić przedmiotowy gazociąg wraz z urządzeniami. Oceny tej należy dokonywać zarówno w aspekcie technicznym i użytkowym, tj. tak aby połączenie tych elementów było zgodne z wymogami techniki i nadawało się do określonego użytku. NSA powtórzył dotychczasowe orzecznictwo judykatury podkreślające rolę służebną niektórych obiektów, w których są umieszczone takie urządzenia (np. kontenerów). Zdaniem NSA związek urządzeń technicznych należy badać z samym gazociągiem, nie zaś z obiektem, w którym zostały umieszczone.
Skutki najnowszej uchwały NSA
Uchwała będzie miała niewątpliwie zastosowanie do zobowiązań podatkowych powstałych przed 27 czerwca 2015 r. – po tej dacie dokonano w ustawie prawo budowlane zmiany definicji obiektu budowlanego. Uzasadniając podjętą uchwałę NSA wyraźnie zaznaczył, że nie ma ona zastosowania do obecnego stanu prawnego, ale z ustnego uzasadnienia wynika, że rozstrzygnięcie to mogłoby nie być tożsame z tym zawartym w omawianej uchwale.
NSA wyraźnie wskazywał na rozróżnienie pojęcia gazociągu (obiektu liniowego) od sieci gazowej (sieci technicznej). W ocenie autora jest to kluczowe rozróżnienie z uwagi na fakt, że mimo zmiany przepisów w kontekście komentowanego związku techniczno-użytkowego, część gmin próbuje przez kwalifikację obiektu liniowego wraz urządzeniami technicznymi jako sieci technicznej rozszerzyć podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości na całość urządzeń technicznych, wykraczając poza jej części budowlane.
Z szerszą oceną w kontekście opodatkowania urządzeń technicznych w aktualnym stanie prawnym należy się jednak wstrzymać do czasu pojawienia się pisemnego uzasadnienia uchwały.
Należy również zauważyć, że kwestia tak fundamentalna, jak określenie przedmiotu opodatkowania, jest przedmiotem licznych kontrowersji i wymaga podjęcia przez NSA uchwały z uwagi na poważne wątpliwości interpretacyjne, co nie wątpliwie stanowi poważny mankament uregulowań dotyczących podatku od nieruchomości.
Adam Mazur, Associate w ENODO Advisors.