Podatkowe SOS #11. Gra na czas – jak organy podatkowe zawieszają przedawnienie zobowiązań ENODO Advisors

Ordynacja podatkowa ustanawia generalną zasadę, zgodnie z którą zobowiązania podatkowe ulegają przedawnieniu. W przypadku podatków, w których obowiązek podatkowy powstaje z mocy prawa, zobowiązanie przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku.

W odniesieniu do podatków, których zobowiązanie powstaje przez doręczenie decyzji, organ podatkowy ma 3 lub 5 lat na wydanie decyzji wymiarowej, a następnie kolejne 5 lat na pobór podatku. Po upływie tego terminu zobowiązanie wygasa – nie podlega już egzekucji administracyjnej, a każde trwające w tej sprawie postępowanie podatkowe staje się bezprzedmiotowe i powinno zostać umorzone.

Kiedy bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony?

Ustawodawca przewidział wyjątki od powyższej zasady, wskazując sytuacje, w których bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu. Jednym z najczęstszych przypadków jest wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został oficjalnie zawiadomiony – o ile podejrzenie popełnienia czynu jest powiązane z niewykonaniem konkretnego zobowiązania podatkowego.

Ordynacja podatkowa przewiduje również inne przypadki zawieszenia biegu przedawnienia, takie jak:

  • wniesienie skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą danego zobowiązania,
  • doręczenie zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Instrumentalne stosowanie przepisów przez organy podatkowe

Praktyka oraz bogate orzecznictwo sądów administracyjnych dowodzą, że organy podatkowe niejednokrotnie wykorzystują w sposób instrumentalny przepisy procedury podatkowej i karnej wyłącznie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Czynności te nie zawsze mają realne podstawy i niejednokrotnie mogą zostać zakwestionowane, co w konsekwencji prowadzi do umorzenia postępowania podatkowego.

Orzecznictwo oraz doktryna prawa wskazują również na przypadki instrumentalnego wykorzystywania przepisów dotyczących zabezpieczenia przyszłego zobowiązania podatkowego. W sytuacji, gdy podstawy do wydania zarządzenia zabezpieczenia oraz dokonania zajęcia majątku zostaną uznane za niezgodne z prawem, przyjmuje się, że nie doszło do skutecznego zawieszenia biegu przedawnienia – ponieważ czynności te były prawnie nieskuteczne.

Jak reagować na zawiadomienie o postępowaniu karnym?

W praktyce zauważamy, że podatnicy informowani o wszczęciu przeciwko nim postępowania karnego lub karnego-skarbowego często reagują zaskoczeniem. Jeśli znalazłeś się w takiej sytuacji – niezależnie od tego, czy dotyczy ona Ciebie osobiście, czy reprezentowanego przez Ciebie podmiotu – warto niezwłocznie skonsultować się z profesjonalistą. Współpraca z doradcą podatkowym lub prawnikiem już na wczesnym etapie pozwala na opracowanie odpowiedniej strategii działania – zarówno w postępowaniu podatkowym, jak i ewentualnym postępowaniu karnym.

Skorzystaj z profesjonalnego wsparcia

Andrzej Wapowski, radca prawny, Manager w ENODO Advisors.

Bartłomiej Bieniek, adwokat, doradca podatkowy, Associate w ENODO Advisors.