W przypadku, gdy w danym okresie rozliczeniowym kwota podatku naliczonego jest wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego za kolejne okresy rozliczeniowe albo do żądania zwrotu różnicy na swój rachunek bankowy. To jedno z podstawowych praw podatnika wynikających z konstrukcji podatku od towarów i usług (VAT).

Zwrot VAT – jak to wygląda w teorii?

Co do zasady, zwrot podatku powinien nastąpić w terminie 60 dni od dnia złożenia przez podatnika deklaracji VAT. Zwrot ten dokonywany jest na rachunek bankowy wskazany w wykazie podatników VAT. Teoretycznie więc procedura jest jasna, przejrzysta i ograniczona czasowo.

Jednak ustawodawca przewidział możliwość przedłużenia terminu zwrotu przez naczelnika urzędu skarbowego, jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania. W praktyce oznacza to, że organ podatkowy może wstrzymać zwrot do czasu zakończenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. W tym czasie analizowane mogą być nie tylko rozliczenia samego podatnika, ale również inne podmioty biorące udział w transakcjach będących podstawą do odliczenia VAT.

W praktyce: kontrole, weryfikacje, opóźnienia

Choć możliwość weryfikacji zasadności zwrotu VAT jest przewidziana w przepisach, w praktyce często obserwuje się nadużycia ze strony organów podatkowych. W wielu przypadkach termin zwrotu VAT jest przedłużany bez racjonalnych i faktycznych podstaw, a działania podejmowane przez urzędników mają charakter formalny i służą jedynie odwlekaniu decyzji.

Typowe problemy zgłaszane przez przedsiębiorców to:

  • podejmowanie przez urząd licznych, czasochłonnych czynności, które nie mają znaczenia dla samej sprawy,
  • kierowanie nieformalnych próśb o korekty deklaracji VAT celem uzyskania nowego, „czystego” terminu na ich rozpatrzenie,
  • mnożenie wezwań do przedkładania dodatkowych dokumentów, mimo że urząd już dysponuje pełną dokumentacją.

Takie działania są nie tylko sprzeczne z zasadą szybkości i prostoty postępowania, ale przede wszystkim mogą mieć poważne konsekwencje finansowe dla podatnika. Przedłużający się brak zwrotu VAT może istotnie zaburzyć płynność finansową firmy, szczególnie tej, która działa w modelu z dużymi inwestycjami lub intensywnym eksportem.

A co na to prawo?

Odroczenie zwrotu VAT powinno być zawsze należycie i wyczerpująco uzasadnione. Organ podatkowy ma obowiązek wykazać, że rzeczywiście zachodzi potrzeba dodatkowej weryfikacji. Nie wystarczy ogólne powołanie się na czynności sprawdzające – niezbędne jest wskazanie konkretnego powodu.

Organ nie ma prawa dowolnie korzystać z możliwości przedłużania terminu zwrotu. Przedłużenie nie może być stosowane jako sposób na „kupienie czasu” lub wywarcie nacisku na podatnika. Każda decyzja o wstrzymaniu zwrotu musi spełniać standardy legalności, proporcjonalności i racjonalności.

Nie jesteś bezbronny

Ustawodawca przewidział szereg instrumentów chroniących podatników przed przewlekłością i nadużyciami ze strony administracji podatkowej. W sytuacjach, gdy działania organu są nieuzasadnione, przedsiębiorca może:

  • skorzystać z pomocy doświadczonego pełnomocnika specjalizującego się w sprawach zwrotu VAT,
  • złożyć ponaglenie, a gdy to nie poskutkuje – skargę na bezczynność organu lub przewlekłość postępowania do sądu administracyjnego,
  • w określonych przypadkach dochodzić odszkodowania za szkodę spowodowaną nielegalnym działaniem organów podatkowych.

Dzięki znajomości przepisów oraz praktyki działania organów podatkowych, profesjonalny pełnomocnik jest w stanie przyspieszyć proces zwrotu VAT i jednocześnie dopilnować, aby wszystkie działania urzędów były zgodne z obowiązującym prawem oraz nie naruszały interesu podatnika.

Potrzebujesz wsparcia w sprawie zwrotu VAT? Skontaktuj się z nami – dobrze znamy realia działania urzędów i pomożemy Ci dochodzić swoich praw.

Andrzej Wapowski, radca prawny, Manager w ENODO Advisors.

Bartłomiej Bieniek, adwokat, doradca podatkowy, Associate w ENODO Advisors.