Postępowania sądowe w sprawach karnych skarbowych to jedne z najbardziej złożonych i dotkliwych dla podatników procedur – wiążą się nie tylko z odpowiedzialnością karną, ale też z długofalowymi konsekwencjami zawodowymi i finansowymi. Warto wiedzieć, jak przebiegają i dlaczego profesjonalna obrona ma tu kluczowe znaczenie.
Jak rozpoczyna się postępowanie?
Postępowanie sądowe w sprawach karnych skarbowych inicjowane jest wniesieniem aktu oskarżenia bądź jednego z wniosków wypracowanych w porozumieniu ze sprawcą – w ramach tzw. konsensualnych trybów zakończenia postępowania karnego skarbowego. Jest to złożony proces, który ma na celu ustalenie odpowiedzialności karnej za przestępstwa lub wykroczenia skarbowe, a w przypadku ustalenia takiej odpowiedzialności – wymierzenie sprawcy kary.
Gdzie toczy się sprawa?
Proces sądowy w sprawach karnych skarbowych jest co do zasady jawny. W zależności od rodzaju zarzucanych oskarżonemu czynów, w pierwszej instancji sprawę rozpoznaje sąd rejonowy lub sąd okręgowy. Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.
Zasady prowadzenia procesu
Proces karny skarbowy opiera się na podstawowych zasadach postępowania karnego uregulowanych w Kodeksie postępowania karnego, który ma odpowiednie zastosowanie w sprawach karnych skarbowych – z pewnymi modyfikacjami i odmiennościami przewidzianymi wprost w Kodeksie karnym skarbowym. Sąd przeprowadza rozprawę, podczas której strony (oskarżyciel publiczny i oskarżony) przedstawiają swoje stanowiska oraz przeprowadzane jest postępowanie dowodowe. W tym zakresie sąd może korzystać zarówno z osobowych źródeł dowodowych (np. przesłuchania świadków czy biegłych), jak i dowodów z dokumentów.
Prawo do obrony
Należy pamiętać, że oskarżonemu przysługuje konstytucyjnie gwarantowane prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Oskarżony może przy tym korzystać z pomocy wybranego przez siebie obrońcy (adwokata lub radcy prawnego), a na zasadach określonych w ustawie – korzystać z obrońcy z urzędu.
Wyrok i możliwe kary
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego i wysłuchaniu głosów końcowych stron, sąd dokonuje oceny wszystkich zebranych dowodów i wydaje wyrok, w którym stwierdza winę oskarżonego lub uniewinnia go, lub w inny sposób kończy postępowanie. W przypadku skazania sąd wymierza ustawowo określone kary lub stosuje przewidziane prawem środki karne (np. przepadek przedmiotów). Karami za przestępstwa skarbowe są: kara grzywny w stawkach dziennych, kara ograniczenia wolności oraz kara pozbawienia wolności. W przypadku wykroczeń skarbowych karą jest grzywna określona kwotowo.
Postępowanie odwoławcze
Postępowanie sądowe w sprawach karnych skarbowych jest dwuinstancyjne. Od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu odwoławczego, którym – w zależności od tego, jaki sąd rozpoznawał sprawę w pierwszej instancji – jest sąd okręgowy albo apelacyjny. Środek odwoławczy wnosi się na piśmie do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Wyrok można zaskarżyć w całości lub w części.
Konsekwencje wyroku
Należy podkreślić, że skutki wyroku wydanego w postępowaniu karnym mogą w negatywny sposób oddziaływać na dalsze życie skazanego przez długie lata. Między innymi, zastosowanie określonych środków karnych oraz wpis do rejestru karnego może znacznie utrudnić, a nawet uniemożliwić prowadzenie działalności gospodarczej czy też aktywność w strukturach korporacyjnych spółek handlowych. Dlatego też – w przypadku zainicjowania postępowania sądowego w sprawach karnych skarbowych – niezwykle ważne jest, aby odpowiednio przygotować obronę i strategię procesową. Z uwagi na charakter i specyfikę tego typu spraw warto jest korzystać z fachowej pomocy prawnej i doświadczonego obrońcy, który posiada wiedzę zarówno w obszarze prawa karnego skarbowego, jak i prawa finansowego (podatkowego).
Jeżeli znalazłeś się w sytuacji, w której przeciwko Tobie toczy się postępowanie karnoskarbowe – nie zwlekaj i skontaktuj się z nami. Pomożemy Ci przeprowadzić skuteczną obronę przeciwko stawianym zarzutom lub zminimalizować negatywne konsekwencje związane z popełnieniem deliktu karnego skarbowego.
Andrzej Wapowski, radca prawny, Manager w ENODO Advisors.
Bartłomiej Bieniek, adwokat, doradca podatkowy, Associate w ENODO Advisors.