
Energia elektryczna jest jednym z wyrobów akcyzowych. Podmiot, który ją wyprodukował i zużył, a nie posiada koncesji, musi liczyć się z opodatkowaniem podatkiem akcyzowym.
Równocześnie regulacje akcyzowe przewidują zwolnienie od akcyzy zużycia energii elektrycznej wyprodukowanej z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW przez podmiot, który zużywa tę energię.
W przypadku wykorzystywania do produkcji energii elektrycznej wyrobów energetycznych innych niż pochodzące z odnawialnych źródeł energii, wspomniane zwolnienie od akcyzy może być stosowane pod warunkiem, że od tych wyrobów energetycznych została zapłacona akcyza w należnej wysokości.
Dotychczas brak efektywnego opodatkowania akcyzą nie oznaczał, iż podmioty gospodarcze wytwarzające energię w mikro i małych instalacjach OZE (np. użytkujące instalacje fotowoltaiczne), mogły zapomnieć o podatku akcyzowym. Podlegały one bowiem dodatkowym obowiązkom określonym w ustawie akcyzowej, takim jak składanie (najczęściej zerowych) deklaracji akcyzowych oraz prowadzenie ewidencji ilościowej energii elektrycznej.
Co ciekawe, od dłuższego czasu przepisy akcyzowe nie zobowiązywały ich już do dokonania rejestracji akcyzowej, co oznacza, że do realizacji obowiązków sprawozdawczych i ewidencyjnych zobligowane były podmioty, których organy Krajowej Administracji Skarbowej nie widziały w rejestrze akcyzowym (CRPA).
Z początkiem 2023 r. zmieniły się regulacje akcyzowe dotyczące drobnych wytwórców energii z OZE. W związku z tym warto przyjrzeć się aktualnym obowiązkom wynikającym z produkcji energii elektrycznej i sprawdzić, czy od nowego roku konieczna jest rejestracja akcyzowa, składanie deklaracji oraz prowadzenie ewidencji akcyzowych.
Koniec z deklaracjami akcyzowymi (do 1 MW)
Najbardziej kontrowersyjnym z obowiązków, którym podlegali przedsiębiorcy zużywający wytworzoną na własne potrzeby energię elektryczną było składanie deklaracji na potrzeby podatku akcyzowego, pomimo stosowania przez nich wspomnianego wyżej zwolnienia z podatku.
Dotychczasowe regulacje nakładały bowiem obowiązek składania deklaracji akcyzowych od energii elektrycznej w bardzo szerokim zakresie. Wyłączenie obejmowało jedynie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.
Na szczęście akcyzowy obowiązek sprawozdawczy dla posiadaczy małych instalacji wytwórczych odszedł wraz z nowym rokiem w przeszłość. Od początku 2023 roku zwolnieniem ze składania deklaracji objęci zostali bowiem również podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, którzy zużywają energię elektryczną wyprodukowaną przez siebie z generatorów o łącznej mocy nie większej niż 1 MW, pod warunkiem, że od wyrobów energetycznych zużytych do wytworzenia tej energii została zapłacona akcyza w należnej wysokości. Ten ostatni warunek nie dotyczy, rzecz jasna, energii wytwarzanej w instalacjach fotowoltaicznych.
Tym samym podmioty te nie mają już obowiązku wykazywania ilości zużytej energii elektrycznej objętej zwolnieniem od akcyzy w deklaracjach podatkowych.
Niepotrzebna ewidencja akcyzowa (do 1 MW)
Wprowadzone zmiany obejmują także zniesienie obowiązku prowadzenia ewidencji akcyzowych.
Do końca 2022 roku przepisy przewidywały wyłączenie z obowiązku prowadzenia ewidencji ilościowej energii elektrycznej w przypadku podmiotów produkujących energię elektryczną z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW, która nie jest dostarczana do instalacji połączonych i współpracujących ze sobą, służących do przesyłania tej energii, lecz jest zużywana przez ten podmiot.
Tym samym użytkownicy instalacji, z których nadwyżki niezużytej energii odprowadzane były do sieci (np. prosumenci) zobowiązani byli skrupulatnie odnotowywać w ewidencji akcyzowej ilość energii wyprodukowanej i zużytej.
Na szczęście z nowym rokiem obowiązek ten został wyłączony w stosunku do podmiotów zużywających na własne potrzeby energię elektryczną wytworzoną przez siebie z generatorów o łącznej mocy do 1 MW.
Z kolei podmioty w dalszym ciągu mające obowiązek prowadzenia ewidencji akcyzowej w stosunku do wyprodukowanej energii elektrycznej pochodzącej z OZE zyskały od początku roku możliwość określenia szacunkowej ilości energii w sytuacji, w której nie dysponują urządzeniami pomiarowymi.
Samorządy korzystniej niż przedsiębiorcy
Zmiany dotyczące regulacji akcyzowych, obejmujące zwolnienie od akcyzy zużycia energii wytworzonej w generatorach o mocy do 1 MW powinny szczególnie ucieszyć urzędników odpowiedzialnych za rozliczenia podatkowe jednostek samorządu terytorialnego (JST).
Po pierwsze, zakres zwolnienia od akcyzy został skrojony bardziej pod ich potrzeby. Nadal zwolnione od akcyzy jest zużycie energii elektrycznej przez podmiot, który wyprodukował ją z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW. Jednak w przypadku jednostki samorządu terytorialnego produkującej energię elektryczną z OZE łączna moc generatorów jest od 1 stycznia 2023 r. ustalana odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych danej JST.
Na potrzeby określenia obowiązków JST ustawa akcyzowa zdefiniowała jednostki organizacyjne JST jako jednostki budżetowe lub samorządowe zakłady budżetowe. urzędy gminy, starostwa powiatowe oraz urzędy marszałkowskie.
Tym samym gmina, w której jednostki organizacyjne (szkoły, przedszkola etc.) zużywają energię z własnych instalacji fotowoltaicznych, ale żadna z tych jednostek nie korzysta z generatorów o łącznej mocy powyżej 1 MW, będzie mogła skorzystać ze zwolnienia z akcyzy w odniesieniu do całości energii pochodzącej z tego typu instalacji.
Równocześnie, taka gmina nie będzie obowiązana do rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA), a jeśli jest już w nim zarejestrowana, powinna się obecnie wyrejestrować.
W sytuacji, gdy łączna moc generatorów przekroczy 1 MW w którejś z jednostek organizacyjnych, JST będzie miała obowiązek wskazać w zgłoszeniu rejestracyjnym adresy miejsc zużycia energii z tych generatorów wyłącznie przez jednostkę organizacyjną, która przekroczyła wspomniany próg.
Warto zaznaczyć, że JST produkujące energię elektryczną z OZE w podległych im jednostkach organizacyjnych zwolnione będą również z obowiązków związanych ze składaniem deklaracji i prowadzeniem ewidencji akcyzowej w tym zakresie. Podobnie jak w przypadku rejestracji akcyzowej (CRPA), uproszczenia te nie będą miały jednak zastosowania w przypadku przekroczenia przez generatory wykorzystywane przez daną jednostkę organizacyjną do produkcji energii mocy 1 MW. JST będzie wówczas zobligowana do uwzględnieniu w deklaracji akcyzowej nadwyżki energii zużytej przez taką jednostkę ponad 1 MW, a także ujęcia jej w ewidencji akcyzowej, którą w takiej sytuacji JST będzie nadal zobowiązana prowadzić.
Uproszczenia nie tylko dla OZE
Na koniec warto zwrócić uwagę, że opisywane zmiany nie dotyczą wyłącznie zużycia energii z mikro i małych instalacji OZE, takich jak instalacje fotowoltaiczne. Z uproszczeń tych (poza dodatkowymi preferencjami dla JST), podatnicy będą mogli skorzystać również w odniesieniu do innych generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW (pod warunkiem, że od wyrobów akcyzowych wykorzystanych do wytworzenia energii została zapłacona akcyza w należnej wysokości), niezależnie od tego czy są przyłączone do sieci, np. w przypadku zużycia energii z generatorów awaryjnych.
Artykuł ukazał się na łamach Dziennik Gazeta Prawna.
Bartosz Bołtromiuk, doradca podatkowy, Director w ENODO Advisors. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z podatkiem akcyzowym, VAT, należnościami celnymi i handlem międzynarodowym, a także SENT i prawem energetycznym.
Przemysław Sawicki, Junior Analyst w ENODO Advisors.