Podstawowe zasady IP BOX

Opodatkowanie w ramach tzw. IP BOX, polega na możliwości zastosowania preferencyjnej stawki 5% w odniesieniu do kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (w tym autorskich praw do programów komputerowych). W celu ustalenia dochodu podlegającego opodatkowaniu tą stawką konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie dochodu uzyskanego z poszczególnych praw (np. z tytułu ich sprzedaży), a następnie przemnożenie go przez określony wskaźnik (tzw. nexus). Oznacza to, że w wielu przypadkach stawka ta nie będzie mogła być zastosowana w odniesieniu do całości uzyskanych dochodów – programiści często uzyskują bowiem również wynagrodzenie za usługi niedające się przypisać do kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Przed skorzystaniem z IP BOX warto jednakże pamiętać o następujących kwestiach:

  • Konieczne jest prowadzenie odrębnej ewidencji dla potrzeb IP BOX (co może przełożyć się na wyższe koszty usług księgowych).
  • Preferencyjna stawka może być zastosowana dopiero w rozliczeniu rocznym – oznacza to, że zaliczki płacone są w standardowej wysokości, a następnie podatnik otrzymuje zwrot nadpłaconego podatku po złożeniu zeznania.
  • Z uwagi na dużą niepewność interpretacyjną, zdecydowanie rekomendowane jest uzyskanie interpretacji indywidualnej potwierdzającej możliwość i metodologię stosowania IP BOX.

Pomimo tych niedogodności, do końca zeszłego roku IP BOX pozostawał niezaprzeczalnie najkorzystniejszym sposobem opodatkowania w sektorze IT – oczywiście, jeśli było się uprawnionym do jego stosowania.

Co się zmieniło w tym roku?

W 2022 r. miały miejsce dwie zasadnicze zmiany wpływające na opłacalność opodatkowania ryczałtem przez programistów:

  • Wprowadzona została nowa stawka opodatkowania ryczałtem w wysokości 12%, z której będzie mogła skorzystać znaczna cześć osób z sektora IT;
  • Zmienione zostały zasady kalkulacji składki zdrowotnej, która obecnie uzależniona jest od sposobu opodatkowania – w przypadku opodatkowania według skali podatkowej lub podatkiem liniowym wynosi ona odpowiednio 9% i 4,9% dochodu (dotyczy to również dochodu w ramach IP BOX), natomiast w przypadku opodatkowania ryczałtem składka zdrowotna będzie płacona w stałej, zryczałtowanej wysokości (choć wyższej niż dotychczas).

Powyższe zmiany polegające, z jednej strony, na zwiększeniu obciążeń osób rozliczających się w ramach IP BOX – z uwagi na składkę zdrowotną – a z drugiej, na zwiększeniu atrakcyjności ryczałtu poprzez zmniejszenie stawki opodatkowania, zbliżyły do siebie oba wspomniane rozwiązania.

IP BOX vs. ryczałt

W pierwszej kolejności należy wskazać, że z uwagi na ilość czynników takich jak w szczególności: wysokość przychodów i kosztów podatkowych prognozowanych w 2022 r. oraz udział dochodów mogących podlegać opodatkowaniu w ramach IP BOX, każdy przypadek powinien zostać poddany indywidualnej analizie pod kątem opłacalności poszczególnych rozwiązań.

Jako pewną ogólną zasadę można wskazać, iż IP BOX w znacznej części przypadków pozostanie nadal rozwiązaniem bardziej opłacalnym od opodatkowania w ramach ryczałtu. Przy czym, im wyższe przychody podatkowe i niższe koszty podatkowe, tym bardziej zbliżone będą skutki zastosowania obu rozwiązań. Podsumowując, osoby korzystające już z opodatkowania w ramach IP BOX prawdopodobnie nie skorzystałyby na zmianie sposobu opodatkowania na ryczałt, choć oczywiście warto przeliczyć to na podstawie konkretnych wartości liczbowych.

Warto jednak wziąć pod uwagę, że IP BOX – jako rozwiązanie wiążące się ze skomplikowaniem rozliczeń podatkowych – może potencjalnie zwiększyć ryzyko sporu z organami podatkowymi w razie ewentualnej kontroli. Dotyczy to przede wszystkim przypisania przychodów i kosztów do poszczególnych praw własności intelektualnej. Dodatkowo, nawet w przypadku posiadania interpretacji indywidualnej, organy podatkowe mogą kwestionować prawidłowość zawartego w niej opisu stanu faktycznego, a w konsekwencji jej moc ochronną. W przypadku ryczałtu potencjalnym źródłem sporów może być przede wszystkim ustalenie właściwej stawki opodatkowania, niemniej wydaje się, że ryzyko to powinno się odnosić przede wszystkim do nietypowych rodzajów działalności gospodarczej, niedających się łatwo zaklasyfikować.

Istnieje zatem całkiem spora grupa osób, dla których ryczałt może stanowić interesującą alternatywę. Mowa tu o wszystkich osobach, które z różnych względów – przede wszystkim z niechęci do dodatkowych formalności lub z obawy przed dodatkowym ryzykiem – nie chciały dotychczas skorzystać z opodatkowania w ramach IP BOX. Opodatkowanie ryczałtem w przypadku sektora IT wiąże się bowiem z relatywnie niskim efektywnym obciążeniem należnościami publicznoprawnymi przy maksymalnym możliwym uproszczeniu rozliczeń podatkowych. Warto jedynie – np. planując zaciągnięcie kredytu hipotecznego – mieć w pamięci, że niektóre banki niekorzystnie wyliczają zdolność kredytową osób opodatkowanych ryczałtem.

Piotr Zaremba, doradca podatkowy. Specjalizuje się w podatku dochodowym od osób prawnych.