W kolejnym z serii artykułów omawiających zmiany w projekcie tzw. SLIM VAT przyjrzymy się pomysłom Ministerstwa Finansów w tym zakresie. Proponowany termin wejścia w życie nowych przepisów to 1 stycznia 2021 r. – nie przewidziano w tym wypadku przepisów przejściowych.

Faktury korygujące in minus

Obecnie, po stronie podatku należnego, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do faktury z wykazanym podatkiem, dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres, w którym nabywca towaru lub usługi otrzymał korektę, pod warunkiem posiadania przez podatnika potwierdzenia otrzymania jej przez nabywcę. Powinno być ono uzyskane przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nabywca otrzymał fakturę korygującą. Uzyskanie potwierdzenia od kontrahenta w odpowiednim czasie stwarza podatnikom wiele problemów. Przepisy pozwalają jednak na uwzględnienie faktury korygującej później – w okresie otrzymania potwierdzenia. Ponadto samo określenie dopuszczalnych form potwierdzenia było niejasne i stało się przedmiotem licznych interpretacji podatkowych.

Zdarzają się też sytuacje, w których uzyskanie potwierdzenia nie jest możliwe. Wówczas obniżenie podstawy opodatkowania wchodzi w grę po spełnieniu łącznie dwóch warunków:

  • posiadania dokumentacji potwierdzającej próbę doręczenia faktury korygującej oraz
  • wiedzy nabywcy towarów lub usługobiorcy o tym, że transakcja została zrealizowana zgodnie z warunkami określonymi w fakturze korygującej.

Po stronie podatku naliczonego nabywca jest zobowiązany do zmniejszenia go w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał korektę zmniejszającą.

W nowych przepisach rezygnuje się z wymogu uzyskania potwierdzenia odbioru faktury korygującej od nabywcy. Zaproponowane rozwiązanie umożliwia podatnikowi dokonanie obniżenia podstawy opodatkowania już w momencie wystawienia faktury korygującej. Warunkiem jest to, by z posiadanej przez niego dokumentacji wynikało, że uzgodnił z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług, określone w fakturze korygującej i że faktura korygująca jest zgodna z posiadaną dokumentacją. Kluczowe znaczenie mają zatem faktyczne ustalenia między kontrahentami. Uzgodnienie warunków oznacza zgodne oświadczenie woli obydwu stron, wobec czego także nabywca powinien być w posiadaniu wspomnianych dokumentów. Jako przykład podaje się m.in.: dokumenty handlowe, w tym aneksy do umów, korespondencję handlową, dowody zapłaty itp., jeśli potwierdzają, że obie strony transakcji znają i akceptują zmienione warunki transakcji.

Po stronie nabywcy projektowany przepis zakłada obowiązek zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej zostały uzgodnione. Z uzasadnienia projektu ustawy wynika, że nabywca również powinien posiadać fakturę korygującą, ale to nie moment jej otrzymania, a moment uzgodnienia warunków obniżenia podstawy opodatkowania determinuje obowiązek korekty VAT naliczonego. Zatem już samo uzgodnienie pomiędzy stronami transakcji warunków obniżenia podstawy opodatkowania powoduje obowiązek korekty podatku. Oderwanie tego obowiązku od otrzymania faktury korygującej i oparcie go na „uzgodnieniu warunków”, może prowadzić do licznych wątpliwości. Pojęcie uzgodnienia warunków nie jest bowiem tak precyzyjnym wyznacznikiem, jak konkretna data związana z fakturą. Co więcej, takie uzgodnienie musi dodatkowo znaleźć potwierdzenie w posiadanych dokumentach.

Jednocześnie, uzasadnienie przewiduje, że jeżeli w konkretnym przypadku jedynym dokumentem, jaki posiada nabywca jest faktura korygująca, to nabywca nie może powoływać się na brak uzgodnienia warunków transakcji, tj. jest zobowiązany do skorygowania podatku naliczonego na bazie samej faktury korygującej.

Faktury korygujące in plus

W obecnej chwili przepisy nie określają, w jaki sposób należy ujmować korekty zwiększające.

Jednak w orzecznictwie sądów administracyjnych i w interpretacjach organów skarbowych od lat wykształciła się w tym zakresie praktyka, która znalazła wyraz w proponowanej nowelizacji. Otóż o dacie uwzględnienia faktury korygującej przez sprzedawcę decyduje moment zaistnienia przyczyny zwiększenia podstawy opodatkowania.  

Jeżeli przyczyna korekty istniała już w chwili wystawienia faktury pierwotnej, to fakturę korygującą należy wykazać w okresie, w którym została ujęta faktura pierwotna. Podobnie, późniejsze wykrycie błędu w fakturze pierwotnej stanowi przyczynę zwiększenia podstawy opodatkowania rozliczanej w deklaracji podatkowej za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna.

Jeśli natomiast przyczyna wystawienia faktury korygującej in plus powstała po wystawieniu faktury pierwotnej, wówczas korektę ujmuje się w rozliczeniu za okres, w którym wystąpiła owa przyczyna. Przykładowo, taką następczą przyczyną korekty może być zaistnienie nowych okoliczności transakcji.

Osobny przepis przewiduje, że w przypadku eksportu towarów zwiększenia dokonuje się nie wcześniej niż w deklaracji za okres, w którym wykazuje się eksport.

Podsumowanie

Omawiany projekt ma na celu uproszczenie rozliczeń związanych z korektami. Znaczącą zmianą jest z pewnością rezygnacja z otrzymywania potwierdzeń odbioru faktur korygujących in minus. Jednak nowe kryterium uzgodnienia warunków obniżenia podstawy opodatkowania pomiędzy stronami może budzić wątpliwości interpretacyjne. Szczególnie po stronie nabywcy, konieczne będzie wprowadzenie procedur pozwalających na identyfikację momentu, w którym należy skorygować podatek naliczony. Uregulowanie w ustawie momentu ujmowania korekt zwiększających należy natomiast ocenić pozytywnie.

[1] Projekt Ministerstwa Finansów ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe z dnia 14 sierpnia 2020 r.

Katarzyna Janiak, doradca podatkowy, Senior Associate w ENODO Advisors. Specjalizuje się w podatku od towarów i usług.  Jest autorką komentarzy i artykułów o tematyce podatkowej.

Katarzyna Wysk-Szymańska, Senior Analyst w ENODO Advisors. Specjalizuje się w VAT compliance.