Złożenie wniosku
Przede wszystkim do zwolnienia środków konieczny jest wniosek podatnika. Nie ma urzędowego wzoru wniosku ani określonej formy jego złożenia – można złożyć go na piśmie, elektronicznie lub ustnie do protokołu. Podobnie jeśli chodzi o terminy i częstotliwość składania wniosków, ustawodawca pozostawił swobodę podatnikowi. Oznacza to, że wniosek o zwolnienie środków można składać w dowolnym czasie (niekoniecznie z deklaracją VAT), nawet kilka razy w miesiącu. Ze zwolnienia środków może skorzystać także podatnik, który sam nie opłaca faktur ani zobowiązania podatkowego z rachunku VAT. Choć w praktyce rozsądne wydaje się wykorzystanie w pierwszej kolejności pieniędzy z rachunku VAT na zapłatę bieżących zobowiązań, nie jest to jednak warunkiem do złożenia wniosku o zwolnienie środków.
Obowiązkowe elementy wniosku
Co szczególnie istotne, wniosek musi zawierać:
- numer rachunku VAT,
- numer rachunku rozliczeniowego, przy którym prowadzony jest rachunek VAT,
- kwota, jaka ma być przekazana na rachunek rozliczeniowy.
Wniosek powinien zawierać również podstawowe elementy podania w postępowaniu podatkowym, tj. nazwę i adres wnioskującego, numer NIP, podpis.
Zarówno rachunek VAT, jak i rachunek rozliczeniowy, muszą należeć do podatnika. Mechanizmu zwolnienia środków nie można więc używać do regulowania płatności na rzecz innego podmiotu ani ściągania należności od dłużników.
Wniosek nie musi zawierać uzasadnienia ani wyjaśnienia, na co zamierzamy przeznaczyć uwolnione środki. Jednak Ministerstwo Finansów zapewnia, że priorytetowo będą traktowane wnioski podatników, którzy będą mieli problemy z płynnością finansową, w szczególności z wypłatą wynagrodzeń pracownikom.1 Wydaje się, że zwięzłe uzasadnienie wniosku jest jedynym sposobem na poinformowanie organu, że podatnik boryka się z trudnościami tej natury.
Wysokość zwolnionych środków
Maksymalna kwota, jaką podatnik może wskazać do przeniesienia na rachunek bieżący, nie może przekraczać wysokości środków na rachunku VAT w momencie składania wniosku. Wynika to wprost z przepisów, choć trudno powiedzieć, jak organy podatkowe będą to weryfikować. Jeśli po złożeniu wniosku na konto VAT spłyną dodatkowe środki, nie zostaną już objęte postanowieniem o zwolnieniu z rachunku VAT.
Z drugiej strony, złożenie wniosku nie oznacza blokady środków na rachunku VAT – można nadal opłacać z nich VAT z faktur od kontrahentów i zlecić przelew VAT do urzędu skarbowego. Może się więc zdarzyć, że zwolnienie środków faktycznie obejmie mniejszą kwotę, niż wnioskowana. Pozostałej „nadwyżki” z wniosku nie można wykorzystać w późniejszym czasie (do tego potrzebny będzie kolejny wniosek).
Termin zwolnienia środków
Na wydanie postanowienia o zwolnieniu środków lub decyzji o odmowie zwolnienia naczelnik urzędu skarbowego ma 60 dni. Nie może przedłużyć tego terminu, nawet jeśli w swojej ocenie potrzebowałby więcej czasu na weryfikację wniosku.
Z drugiej strony, jeśli organ nie zachowa terminu, ustawa nie przewiduje mechanizmu automatycznego zwolnienia środków. Podatnik może dochodzić wydania postanowienia na zasadach ogólnych – składając ponaglenie do dyrektora izby celno-skarbowej. Nie wydaje się to jednak zbyt pomocne w sytuacji, gdy podatnik potrzebuje środków z rachunku VAT do regulowania bieżących zobowiązań.
Ministerstwo Finansów zapewnia, że będzie dążyć do jak najszybszego rozpatrywania wniosków i zapowiada, że priorytetowo będą traktowane wnioski podatników, którzy będą mieli problemy z wypełnieniem zobowiązań finansowych.
Kiedy organ nie zwolni środków
Przepisy nie pozostawiają miejsca na swobodną ocenę, czy wniosek zasługuje na uwzględnienie. Jeśli negatywne przesłanki nie są spełnione, organ musi wydać postanowienie o zwolnieniu środków.
Decyzję o odmowie zwolnienia środków organ wyda tylko wtedy, gdy:
- podatnik zalega z płatnością VAT do urzędu skarbowego (odmowa obejmie tylko kwotę zaległości VAT z odsetkami za zwłokę),
- istnieje uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane, powstanie zaległość podatkowa w VAT lub zostanie nałożona sankcja VAT.
Warto zatem pamiętać, aby przy składaniu wniosku o zwolnienie środków terminowo opłacać zobowiązanie podatkowe w VAT. Na postanowienie o zwolnieniu środków nie ma natomiast wpływu zaległość w innym podatku (np. w PIT lub CIT).
Odmowa zwolnienia nie oznacza, że organ przejmuje lub zabezpiecza środki – pozostają one na rachunku VAT podatnika, można je wykorzystać do zapłaty podatku z faktur zakupowych lub do urzędu skarbowego.
Podatnik, który nie zgadza się z decyzją o odmowie zwolnienia środków z rachunku VAT, może złożyć od niej odwołanie do organu wyższej instancji.
Przeniesienie środków na rachunek bieżący
Po złożeniu wniosku podatnik praktycznie nie musi podejmować już żadnych kroków. Jeśli negatywne przesłanki nie będą spełnione – organ doręcza podatnikowi postanowienie o zwolnieniu i niezwłocznie informuje o nim bank, który przenosi środki z rachunku VAT na rachunek bieżący. Jeśli podatnik podał we wniosku nieprawidłowy numer rachunku VAT lub rachunku bieżącego, bank lub SKOK nie zrealizuje zwolnienia środków. Ustawa nie przewiduje możliwości korekty wniosku, dlatego w razie podania nieprawidłowych danych podatnik musi złożyć go ponownie.
Z poważaniem,
Zespół Enodo Advisors